|
|
|
|
بررسی مضامین مشترک عرفانی و گنوسی در غزلیات عطار
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
محمدی علی ,ارتقایی فهیمه
|
|
منبع
|
ادبيات عرفاني - 1400 - دوره : 13 - شماره : 25 - صفحه:95 -117
|
|
|
|
|
چکیده
|
گنوسیسم بنیاد معرفت‌شناختی دارد و به همین سبب با عرفان و تصوف مشابهت یافته است. دربارۀ این مشابهت و نزدیکی دو رویکرد عمده وجود دارد که یکی موید نفوذ اندیشه‌های گنوسی در عرفان، به‌ویژه در سدۀ ششم هجری، ولی دیگری منکر چنین امری است. به هر روی، مضامین و بن‌مایه‌های مشترک در افکار گنوسی و عرفان وجود دارد که بررسی آن‌ها در تایید یا رد نظریۀ تاثیر و تاثر راهگشاست. عطار نیشابوری از شاعران عارف‌مسلکی است که در سدۀ ششم می‌زیسته و احتمال تاثیرپذیری از آرای گنوسی دربارۀ او مطرح است. بنابراین، بررسی مضامین و بن‌مایه‌های مشترک گنوسی و عرفانی در آثار او ضروری به نظر می‌رسد. نماد و نمود این مضامین در غزلیات عطار قابل ملاحظه و بررسی است. تضاد روح و جسم، هبوط روح و اسارت آن در ماده، غلبۀ خواب بر روح و فراموشی اصل خویش، سرگشتگی و احساس بیگانی روح در جهان ماده، شنیدن ندای غیبی، و حجابِ راه ازجمله مضامین مشترک در اندیشه‌های گنوسی و عرفان است. فرجامِ سلوک در عرفان وصال حق است؛ در کیش گنوسی از این وصال به دیدار با خویشتن تعبیر می‌شود که در غزلیات عطار نیز نمود دارد. در این جستار، با روش تحلیلی توصیفی، این بن‌مایه‌های مشترک در 165 غزل برگزیدۀ عطار بررسی شده و هدف پژوهش تبیین احتمال تاثیرپذیری عطار از آرای گنوسی در غزل‌ها و درنتیجه پیوند آن با دیگرآبشخورهای فکری اوست.
|
|
کلیدواژه
|
کیش گنوسی، عرفان و تصوف، عطار، غزلیات عطار، وصال حق، دیدار با فرامن
|
|
آدرس
|
دانشگاه بوعلی سینا, گروه زبان و ادبیات فارسی, ایران, دانشگاه بوعلی سینا, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
f.erteghaei@gmail.com
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
The Study of Common Mystic and Gnostic Themes in Attar’s Poems
|
|
|
|
|
Authors
|
Mohammadi Ali ,Erteghaei Fahime
|
|
Abstract
|
As Gnosticism has an epistemological root, it resembles mysticism and Sufism. There are two general approaches to this resemblance and closeness; one that confirms the penetration of Gnostic thoughts into mysticism, especially in the sixth century, and another that rejects this issue. There are common concepts and themes in Gnosticism and mysticism, the study of which would help to approve or reject the interplay hypothesis. Attar Neyshaboori is one of the mystic poets who lived in the sixth century and it is probable that he would have been impressed by Gnostic thoughts. Hence, studying the common Gnostic and mystic concepts and themes in his works could be essential. The symbols and manifestations of these themes in Attar’s poems are noteworthy and deserve investigation. The contrast between body and soul, the descent of the soul and its enslavement by matter, the dominance of sleep over the soul, forgetting the origin of the self, bewilderment and alienation of the soul in the materialistic world, hearing hidden, intuitive calls and veils covering the path are among common themes in Gnosticism and mysticism. In mysticism, the ultimate goal of spiritual journey is to rejoin God; however, in Gnosticism the goal is to rejoin the self, as also represented in Attar’s poems. In this analyticaldescriptive study, these common themes in 165 selected sonnets were examined and the aim was to explain the possibility of Gnostic thoughts influencing Attar’s sonnets and hence their integration with his other mental resources.
|
|
Keywords
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|