تحلیل معرفت‌شناختی کرامات شیخ احمد جام ژنده پیل

مفهوم معرفت و چگونگی کسب آن در متون صوفیه مسئله ای مورد توجه و جزء اولویت‌های فکری نویسندگان و مشایخ تصوف بوده است. از سوی دیگر بارزترین وجه رفتاری بزرگان صوفیه مقولۀ کرامت است که در نظر جامعۀ هر عصر  به‌عنوان محکی برای سنجش جایگاه اولیاء قلمداد شده است. این پژوهش قصد دارد به این دو پرسش پاسخ دهد: معرفت از نظر شیخ جام چیست ؟ و چه ارتباطی میان معرفت مورد نظر شیخ جام و کرامات وی وجود دارد؟ که برای نیل به آن ابتدا به ارزش و تعریف معرفت در کتب صوفیه خواهیم پرداخت و پس از آن به تعریف این مفهوم در مکتوبات شیخ جام و تبیین ویژگی علم و معرفت در آثارش اشاره می کنیم. با استناد به نوشته های شیخ جام روشن می شود که او معرفت را کیمیایی می داند که  تحول ماهوی عارف را در پی دارد و دستیابی به معرفت، مقارن با توانایی تصرف در جوهر اشیاء است. در ادامه به اهمیت «قلب جوهر» در مقامات و نوشت ه های او و ارتباط آن با اندیشه های کرامیه خواهیم پرداخت. پس از این سه مقدمه، به تحلیل کرامات شگفت آور شیخ جام براساس نظام معرفت‌شناسی خاص او پرداخته، روایت این‌گونه کرامات را فراتر از نیّت جعل و سند سازی، در حوزۀ تقابل‌های گفتمانی معنا خواهیم کرد.

The Epistemological Analysis of the Spiritual Feats of Sheikh Ahmad-e Jam “The Colossal Elephant” (Zhandeh Pil)

The concept of episteme and the means of achieving it in Sufi texts and writings have always been among the important thinking priorities of Sufi writers and luminaries. Furthermore, the issue of supernatural wonders or miraculous acts performed by Sufi spiritual masters (Karāmāt) is regarded as one of the most evident aspects of their manners and has come to be known as a true test and criterion for assessing the spiritual status of the saintly people. This research aims to answer these two questions: What is knowledge/episteme in Sheikhe Jam’s view? And what is the connection between Sheikh Ahmade Jam’s distinguishing supernatural wonders, i.e. transformation of the essence (qalbe jowhar), and the definition of epistemology in his school of thought? To that aim, first, the status and definition of epistemology in the texts of Sufism are examined and then, the definition of the same concept in Sheikhe Jam’s writings and the features of knowledge and episteme in his works are explicated. Based on his writings, we can safely assume that Sheikhe Jam thinks of knowledge as the elixir (as in alchemy) which leads to the transformation of the mystic’s nature; he is also of the belief that achieving this knowledge coincides with gaining a special power to interfere with the essence of the objects. Then, the significance of the “transformation of the essence” in Sheikhe Jam’s writings and its connection with the doctrines of Karamiyya Islamic sect will be investigated. After these three introductions, the connection between the miraculous acts of Sheikhe Jam and his specific epistemological stance will be illuminated. In view of that, the logic of narrating such spiritual feats will make sense in the field of contrastive discourse, beyond that of forgery and fabrication.