تحلیل سرسپردگی به پیر در رمان‌های شهرنوش پارسی‌پور (مطالعۀ موردی: سگ و زمستان بلند، و طوبی و معنای شب)

در عرصۀ رمان فارسی، آثاری نوشته شده است که اشارات آشکار و پنهان فراوانی به موضوعات و مسائل عرفانی دارند. این نوع رمان‌ها غالباً در کنار نقش و رویکرد خاص خود، از عرفان یا به‌عنوان عنصری برای شخصیت‌پردازی و پیشبرد پیرنگ داستان استفاده می‌کنند، یا به‌عنوان عاملی موثر برای طرح و عرضۀ گفتمان مورد نظر نویسنده. سگ و زمستان بلند، و طوبی و معنای شب از آثار شهرنوش پارسی‌پور، از رمان‌هایی هستند که در آن‌ها عرفان و عناصر عرفانی به روش‌های مختلف بازتاب یافته است. یکی از این مضامین عرفانی، پیر و سرسپردگی به او در سیر و سلوک است. طی این پژوهش که با هدف بررسی جایگاه پیر و سرسپردگی به او در رمان‌های مذکور صورت گرفت، مشخص شد که در هر دو رمان، ویژگی‌های خلقی و شرایط سیاسی و اجتماعی روزگار از جمله جنگ، جنایت، مرگ، رنج، گناه و تنهایی موجب گرایش شخصیت‌های داستان به عرفان شده است. منش برخی شخصیت‌های دو داستان که با وجود بهره‌گیری از آموزه‌های عرفانی پیر، به تعالی روحی نرسیده‌اند یا متفاوت با یکدیگر عمل می‌کنند، گویای دو نکته است: اول تغییر رویکرد نویسنده تحت تاثیر تغییرات اجتماعی و سیاسی در دو دهۀ پنجاه و شصت، و دیگری تغییر دیدگاه او نسبت به سرسپردگی به پیر. نویسنده چنین القا می‌کند که سرسپردگی بی‌قیدوشرط به پیر با روح سنجشگر و شکاک انسان دنیای معاصر ناسازگار است. واقعیتی که از گفته‌ها و نیز رفتارهای شخصیت‌های داستان و به‌ویژه در اظهارنظرهای گاه و بیگاه راوی، خود را آشکار می‌کند.

Analysis of Dedication to Preceptor in Shahrnoush Parsipour’s Novels: Case Study of Sag va Zemestane Boland (The Dog and the Long Winter) and Touba va ma’naye Shab (Touba and Meaning of Night)

There are written works in the field of Persian novels that have frequent explicit and implicit references to mystical issues. These novels often utilize mysticism either as an element for characterization and advancement of the story plot or as an effective factor for presenting the discourse desired by the author. Sag va Zemestane Boland (The Dog and the Long Winter) and Touba va ma’naye Shab (Touba and Meaning of Night)by Shahrnoush Parsipour are among novels in which mysticism and mystical elements are reflected in various ways. Preceptor and devotion to him in a spiritual journey is one of these mystical themes. In this study, which aimed to examine the place of preceptor and devotion to him in the mentioned works, it was found that in both novels, the temperamental features and sociopolitical circumstances of the time including war, crime, death, suffering, sin and loneliness have led the story characters to incline to mysticism. The manners of some characters in the two stories who, despite taking advantage of the preceptor’s mystical teachings, did not reach spiritual excellence or acted differently from each other may reveal two things: first, the transformation in the author’s approach occurred as a result of sociopolitical changes of the two decades of fifty and sixty, and second, her change of attitude about surrender to preceptor. The author establishes the idea that unconditional surrender to preceptor is incompatible with reflective and skeptical spirit of modern man; the fact that manifests itself in the words as well as the behaviors of the characters in the story.