تبیین نسبت کتاب تکوین با کتاب تدوین در اندیشه‌های عرفانی – قرآنی شیخ محمود شبستری و علامه سید حیدر آملی

هماهنگی عالم وجود با کتاب الهی برای گشوده شدن باب معرفت و کشف و شهود نسبت به خداوند، از جمله نکات عمیق برهانیعرفانی و قرآنی در نزد صاحبان طریقت محسوب می‌شود. هرچند طلوع این اندیشه را می‌توان به ابن عربی نسبت داد، عرفای پس از او سعی کردند با دقت و جزئیات بیشتری در این زمینه غور کنند و حقیقت پیوستگی عوالم و مراتب هستی با قرآن مجید را با جزئیات بیشتری جست وجو کنند. شیخ محمود شبستری و علامه سیدحیدر آملی از جمله عرفای بزرگ پیشگام در تفحص دربارۀ این اندیشه به شمار می‌آیند که درصدد اثبات مطابقت اجزای کتاب تدوین با کتاب تکوین الهی برآمدند. پژوهش حاضر به روش کتابخانه‌ای نگاشته شده است. این مطالعه با تفحص در اندیشه‌های این دو عارف بزرگ، دیدگاه‌های آن‌ها را به این دو عالم و تطبیق مصادیق آن‌ها با یکدیگر بررسی و مقایسه می کند و به تامل دربارۀ فواید طرح این بحث می پردازد. از دیدگاه این پژوهش، وجود این بحث در بین عرفای نام برده نه‌تنها بر تاویل‌پذیری و اعجاز قرآن تاکید دارد، بلکه تکریم موجودات عالم را به‌عنوان مظاهری از ذات و کلام الهی و یکپارچگی عالم وجود و پیوستگی تمام اجزای آن به یکدیگر در پی دارد.

Explicating the Relationship between the Genesis Book and the Compilation Book in the MysticQur’anic Thoughts of Sheikh Mahmud Shabestari and Allameh Seyed Heydar Amoli

The harmony of the universe with the Divine Book, which provides an avenue for esoteric knowledge, illuminative discovery and continued inspired perception of God, is one of the deep argumentativemystical and Qur’anic issues discussed by mystics. Although the origin of this thought could be attributed to IbneArabi, the mystics succeeding him strived to delve into it more meticulously and explore the truth of the connection between the worlds and the universe orders with the Holy Qur’an. Sheikh Mahmud Shabestari and Allameh Seyyed Haydar Amoli are among the celebrated mystics who investigated the issue and strived for confirming the correspondence between components of the Compilation (Tadwin) book and Genesis (Takwin) book. The present study, applying a library research method, aims to explore the thoughts of these two great mystics, compare their views concerning these two worlds and their examples, and discuss the applications of such a discussion. Accordingly, it is argued that such a discussion by these two mystics not only underscores the interpretability, inimitability, and miraculous quality of the Holy Qur’an, but also suggests the respect bestowed on world creatures—as manifestations of the Divine Essence—the integration of the universe of existence, and the connectivity of all its components.