منطق‌الطیر و موضوع سفر در زمان یا سفر در جهان‌های موازی در فیزیک نوین

منطق‌الطیر عطار شاهکاری بی‌نظیر در ادبیات عرفانی است که با طرح اساسی‌ترین موضوعات هستی‌شناسانه، بشر را به تامل فرامی‌خواند.این پژوهش بینارشته‌ای بر آن است تا با تحلیل سفر در جهان‌های موازی در منطق‌الطیر براساس اصولی که در فیزیک کوانتوم مطرح است، به طرحی عقلانی برای پاسخ به پارادوکس‌های موجود در این اثر دست یابد؛ زیرا در مکانیک کوانتوم، به فعلیت رسیدن همۀ احتمالات و پارادوکس‌ها امکان پذیر است. مطابق نتایج، عطار با طرح چنین داستانی، در جست وجوی همزاد دقیقی از خود (سیمرغ) در جهانی دیگر است. با توجه به تناقض موجود در سفر در زمان، قسمت آغازین سفر براساس فرضیۀ «تاریخ‌های سازگار» و قسمت پایانی سفر براساس «تاریخ‌های تناوبی» قابل‌تحلیل است. آیینه نماد «کرم‌چاله‌ها» (سکوی پرتاب به جهان موازی) و «کوه قاف» مانند «افق رویداد»، گذرگاهی برای ورود به ابعاد دیگر هستی در مرز میان این جهان و جهان موازی است. علاوه براین، میان آن‌ها از لحاظ ساختاری جناس قلب نیز وجود دارد و نورالنور نیز می‌تواند عامل پرتاب به جهان موازی محسوب شود. عطار بر آن است تا با رسیدن به تمامیت و یکپارچگی به حقیقت هستی برسد. انیشتین نیز قصد دارد با نظریۀ یکپارچگی، ذهن خدا را بخواند. اما هم عطار و هم فیزیکدانان معتقدند با دانش موجود نمی‌توان وارد جهان‌های موازی شد.