بررسی عوامل موثر بر نسبت جنسی ثانویه گاوهای شیری هلشتاین

نسبت ثانویه جنسی، نسبت گوساله های نر به ماده زنده متولد شده است. مطالعات انجام شده در گونه های مختلف پستانداران نشان می دهد که فاکتورهای متعددی بر نسبت جنسی ثانویه تاثیر دارند. تغییر در نسبت جنسی ثانویه در گاوهای شیری به لحاظ اقتصادی اهمیت داشته و مورد توجه قرار گرفته است و توانایی تغییر آن می تواند درآمد و سوددهی یک گاوداری را تحت تاثیر قرار دهد. هدف از این آزمایش بررسی تاثیر پاره ای از عوامل موثر بر نسبت جنسی در گاوهای هلشتاین ایران بود. در مطالعه حاضر از داده‌های شش گله بزرگ گاو شیری در خلال سال‌های 1375 تا 1389 استفاده شد. میانگین تولید استاندارد شده 305 روز گله‌ها 8145 کیلوگرم (با دامنه 7578 تا 8670 کیلوگرم) بود. گله های مزبور تحت پوشش مرکز اصلاح نژاد ایران بوده و ثبت مشخصات و رکوردگیری آن‌ها به صورت منظم توسط کارشناسان شرکت‌های تعاونی گاوداران انجام می‌شد. این گله‌ها در ناحیه شمال شرقی کشور قرار داشتند. داده های تولیدی (روز تولید و تولید تجمیعی ظیر شیر تصحیح شده بر اساس 60 و 305 روز شیردهی)، داده‌های تولید مثلی (نظیر سال زایش، فصل زایش، نوع زایش، جنس گوساله متولد شده، آخرین اطلاعات مربوط به تلقیح، روزهای باز)، و جزئیات حذف احتمالی از گله و یا مرگ ثبت می‌شد. داده‌های جمع‌آوری شده از گله‌ها پیش از تجزیه و تحلیل مجدداً راستی آزمایی شد. بر اساس اسپرم استفاده شده، اسپرم‌ها به چهار گروه ایرانی، کانادایی، آمریکایی و سایر کشورها (شامل اسپرم‌های تهیه شده از کشورهای اروپایی) تقسیم بندی شدند. برای آنالیز آماری داده ها از مدل رگرسیون لجستیک استفاده شد. نتایج نشان داد که درصد گوساله های نر به گوساله های ماده 53 به 47 بود. در مطالعه حاضر نوع اسپرم مورد استفاده در تلقیح مصنوعی (شامل: ایرانی، آمریکایی و کانادایی) تاثیر معنی داری بر نسبت ثانویه جنسی نداشت. سال زایش نیز تاثیری بر نسبت جنسی نداشت. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که نوع زایمان (طبیعی و یا غیرطبیعی) تاثیر معنی داری بر نسبت ثانویه جنسی داشت (p<0/001). فصول مختلف سال، تعداد روزهای باز، شکم زایش، و میزان تولید شیر تصحیح شده بر اساس دوره 305 روز شیردهی نیز تاثیر معنی داری بر نسبت ثانویه جنسی نداشت ولی اثر متقابل شکم زایش و وضعیت زایمان (طبیعی یا غیر طبیعی) بر نسبت جنسی ثانویه معنی دار بود (p<0/05). به طور کلی، نتایج آزمایش حاضر نشان می دهد به غیر از نوع زایمان، سایر عوامل بررسی شده در این آزمایش ظاهرا تاثیری بر بیشتر بودن درصد گوساله های نر متولد شده به ماده نداشت.