بررسی اثرات مراحل رشد برخی ارقام ذرت علوفه‎ ای بر ترکیبات شیمیایی، فراسنجه‎ های تولید گاز و تجزیه‌پذیری شکمبه‎ ای

مقدمه و هدف: عمده ترین مشکل دامپروری کشور کمبود علوفه است و برای تامین آن، ذرت یکی از محصولات مهم کشاورزی است که سطح کشت و عملکرد آن در دهه های قبل به طور معنی داری افزایش یافته است و پیش‎بینی می‎شود که تقاضا برای ذرت تا سال 2050 دو برابر شود. عوامل زیادی در افزایش یا کاهش محصول ذرت دخالت دارند اما انتخاب هیبرید برتر، سازگار و پرمحصول در هر منطقه از عوامل اصلی افزایش تولید و عملکرد گیاه ذرت است. یکی ازعوامل محدودکننده برای تولید علوفه کمبود منابع آبی و رخداد خشکسالی‎های چند سال اخیر در کشور است. در این راستا، شناخت بهتر ویژگی‎های مورفولوژیک گیاه، آگاهی از عملکرد هیبریدهای مختلف و ارزش تغذیه‎ای آن‎ها در مراحل مختلف رشد و ارقام متفاوت در تغذیه دام ضروری است. به هرحال، پژوهش‎ های اندکی درباره ارزش تغذیه‎ ای ارقام جدید صورت گرفته است. لذا این آزمایش به‎ منظور بررسی اثرات مراحل رشد بر ترکیبات شیمیایی، فراسنجه ‎های تولید گاز و تجزیه‌پذیری شکمبه ‎ای، در چهار رقم هیبرید ذرت سینگل‎کراس سیمون، سینگل‎کراس والبوم، سینگل‎کراس bc 678، و سینگل‎کراس n.s 770 طراحی و انجام شد.مواد و روش‎ ها: در این تحقیق، چهار رقم ذرت علوفه ‎ای در مزرعه شرکت بهدیس پروتئین نصر شهرستان بهشهر، استان مازندران، به مساحت حدود یک هکتار برای هر رقم کاشته و پس از عملیات داشت در دو مرحله برداشت و عملیات آزمایشگاهی آن در آزمایشگاه تغذیه دام گروه علوم دامی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. چهار رقم ذرت علوفه ای در قالب در طرح کاملا تصادفی در 4 تیمار و 4 تکرار و دو مرحله برداشت استفاده شد. ترکیبات شیمیایی شامل ماده آلی، خاکستر خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، پروتئین خام، چربی خام و کربوهیدرات‎ های غیرالیافی تعیین شدند. همچنین ظرفیت تولید گاز و قابلیت هضم با روش آزمایشگاهی و تعیین فراسنجه های تجزیه پذیری و تجزیه پذیری موثر شکمبه ای برای ماده خشک، پروتئین خام و الیاف نامحلول در شوینده ی خنثی با انکوباسیون شکمبه ای در زمان های صفر، 2، 4، 6، 12، 24، 36، 48، 72 و 96 ساعت داخل شکمبه گوسفندان دارای فیستولای شکمبه ای انجام شد. یافته‎ ها: ترکیبات شیمیایی تحت تاثیر رقم و زمان برداشت قرار گرفت. در دو مرحله‌ی برداشت، مقدار پروتئین خام و درصد ماده خشک در رقم سینگل کراس ns770 و چربی، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی در رقم سینگل کراس bc678 به‌طور معنی‌داری بالاتر بود. اثر رقم ذرت بر فراسنجه‌های تولید گاز در زمان‌های برداشت، متفاوت بود. در برداشت اول و دوم، نرخ تولید گاز و گازتولیدی در 96 ساعت، قابلیت هضم ماده آلی، انرژی قابل متابولیسم و غلظت اسیدهای چرب کوتاه زنجیر در رقم سینگل کراس ns770 بیشتر بود. ظرفیت تولید گاز در ارقام سینگل کراس سیمون و سینگل کراس ns770 در مرحله اول و دوم برداشت تفاوت معنی دار داشت. ثابت نرخ تولید گاز در مرحله دوم برداشت بین تیمارها تفاوت داشت و در ارقام سینگل کراسbc678 و سینگل کراسns770 بیشتر از ارقام سینگل کراس سیمون و سینگل کراس والبوم بود. درصد قابلیت هضم ماده آلی بین تیمارها در برداشت اول و دوم تفاوت داشت و در برداشت اول قابلیت هضم ماده آلی در سینگل کراس سیمون و سینگل کراسns770 بیشتر بود و در برداشت دوم بیشترین مقدار قابلیت هضم را سینگل‎ کراس سیمون داشت. غلظت اسیدهای چرب فرار نیز بین تیمارها در برداشت اول و دوم تفاوت معنی‌داری داشت غلظت آن در سینگل کراس سیمون در برداشت اول و دوم دارای بیشترین مقدار بود. تجزیه پذیری ماده خشک، پروتئین خام و الیاف نامحلول در شوینده خنثی، بخش‌های سریع تجزیه، کند تجزیه، بالقوه قابل تجزیه و تجزیه‌پذیری موثر در نرخ عبور 2، 5 و 8 درصد در سیلاژ سینگل کراس ns770 بیشتر بود. نتایج تست گاز و تجزیه‌پذیری نشان داد که در برداشت اول، رقم سینگل کراس ns770 ظرفیت تولید گاز، نرخ ثابت تولید گاز و قابلیت هضم ماده آلی و فراسنجه های تجزیه پذیری ماده خشک، پروتئین خام و الیاف نامحلول در شوینده خنثی و تجزیه‌پذیری موثر بالاتری داشت.نتیجه گیری کلی: ترکیبات شیمیایی و تولید گاز ارقام ذرت علوفه ای متاثر از نوع رقم و زمان برداشت بوده و در هر دو مرحله از برداشت، مقدار پروتئین خام و ماده خشک در سینگل کراس ns770 بیشتر از ارقام دیگر بود درحالی که الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و چربی در سینگل کراس bc678 بالاتر بود. تجزیه‌پذیری ماده خشک، بخش‌های سریع تجزیه، کند تجزیه، بالقوه قابل تجزیه و تجزیه‌پذیری موثر (در دو برداشت اول و دوم) در سینگل کراس ns770 بیشتر بود. بخش بالقوه قابل تجزیه پروتئین و الیاف نامحلول در شوینده خنثی و در سینگل کراس ns770 و ثابت نرخ تجزیه و تجزیه‌پذیری موثر آن در سینگل کراس ns770 مقدار بیشتری داشت و با افزایش بلوغ گیاه در زمان برداشت کاهش یافت. نتایج سنجش و تست گاز و تعیین فراسنجه های تجزیه‌پذیری نشان داد که در برداشت اول، رقم سینگل کراس ns770 ظرفیت تولید گاز، نرخ ثابت تولید گاز و قابلیت هضم ماده آلی و فراسنجه های بخش تند و کند تجزیه و بخش بالقوف قابل تجزیه و ثابت نرخ تجزیه پذیری ماده خشک، پروتئین خام و الیاف نامحلول در شوینده خنثی و تجزیه‌پذیری موثر بالاتری داشت.

the effects of growth stages of some fodder corn cultivars on chemical compounds, parameters of gas production, and ruminal degradability

extended abstractbackground: the main challenge of animal production in iran is the lack of fodder, and corn is one of the important agricultural crops to provide fodder. the level of cultivation and performance of corn have increased significantly in recent decades, and it is predicted that the demand for corn may double the current demand by 2050. many factors are involved in the increase or decrease of corn yield, but choosing a superior, compatible, and high-yielding hybrid in each region is one of the main factors in increasing the production and yield of the corn crop. one of the limiting factors is the lack of water resources and the occurrence of droughts in iran in the last few years. in this regard, it is necessary to better understand the morphological characteristics of the plant, the performance of different hybrids, and their nutritional value in different stages of growth and different cultivars in livestock feeding. therefore, this experiment was conducted to investigate the effects of the growth stages of some fodder corn cultivars on chemical compounds, parameters of gas production, and ruminal degradability in four hybrid varieties, namely corn single-cross simon, single-cross valbum, single-cross corn bc 678, and single-cross n.s 770 maize variety.methods: four varieties of fodder corn were planted in a uniform field with similar crop management in the farm of behdis protein nasr company, behshahr, mazandaran province, iran, with an area of about one hectare for each variety. after the operation, they were planted in two stages (august 2 and 24 2022). harvesting and laboratory operations were carried out in the animal nutrition laboratory of the animal science department, sari university of agricultural sciences and natural resources (sanru). in this research, four fodder corn cultivars were used in a completely randomized design in four treatments with four replications and two harvesting stages. chemical compounds, including dry and organic matter, crude ash, ndf and adf, crude protein, crude fat, and non-fibrous carbohydrates, were determined in the cultivars. the potential of gas production, digestibility, metabolizable energy, and volatile fatty acids were assessed in vitro. in addition, rumen degradability and effective parameters of dry matter, crude protein, and neutral detergent fiber in rumen incubation at 0, 2, 4, 6, 12, 24, 36, 48, 72, and 96 hours were determined in situ using three rumen fistulated zel sheep.results: chemical compounds were affected by cultivars and harvest time. in two stages of harvest, the crude protein content and percentage of dry matter were significantly higher in singlecross ns770 cultivar, and fat, insoluble fiber in acid detergent, and insoluble fiber in neutral detergent rose in the singlecross bc678 cultivar. the effect of corn varieties on the parameters of gas production at harvest times was different. in the first and second harvests, the rate of gas production and gas production in 96 hours, digestibility of organic matter, metabolizable energy, and the concentration of short-chain fatty acids (scfas) were higher in the singlecross ns770 variety. there was a significant difference in the gas production capacity of single-cross-simon and single-cross ns770 cultivars in the first and second stages of harvesting. the gas production rate constant in the second stage of harvest was different between the treatments, with a higher rate in single-cross bc678 and single-cross ns770 than in single-cross-simon and single-cross-valbum varieties. the percentage of organic matter digestibility was different between the treatments in the first and second harvests. the organic matter digestibility was higher in single-cross-simon and single-cross ns770 in the first harvest, and single-cross-simon contained the highest amount of digestibility in the second harvest. the concentration of scfas was also significantly different between the treatments in the first and second harvests, with the highest concentration in single-cross-simon in the first and second harvests. the degradability of dry matter, crude protein, insoluble fiber in neutral detergent, fast degradable, slow degradable, potentially degradable, and effective degradability fractions were higher in the singlecross ns770 silage at 2, 5, and 8% passage rates. the results of the gas test and determination of degradability showed that the single cross ns770 variety had gas production capacity, a constant rate of gas production, digestibility of organic matter, the parameters of degradability (dry matter, crude protein, and insoluble fibers in neutral detergent), and higher effective degradability in the first harvest.conclusion: the test results showed that chemical compounds were affected by cultivars and harvest time. in two stages of harvest, the crude protein content and percentage of dry matter were significantly higher in the single-cross ns770 cultivar, and fat, insoluble fiber in acid detergent, and insoluble fiber in neutral detergent rose in the single-cross bc678 cultivar. the results of the gas test and determination of degradability showed that the single cross ns770 variety had gas production capacity, a constant rate of gas production, digestibility of organic matter, a, b, and a + b, kd as parameters of degradability of dry matter, crude protein, insoluble fibers in neutral detergent, and higher effective degradability in the first harvest.