اثر تغذیه پوست سبز پسته کله قوچی خام و فرآوری شده با اوره بر عملکرد، پاسخ ایمنی، شاخص‌‌های بیوشیمیایی خون و ریخت‌شناسی ژژنوم جوجه‌های گوشتی

این پژوهش، به‌منظور ارزیابی اثرات پودر پوست سبز پسته کله قوچی خام و فرآوری شده با اوره بر عملکرد، شاخص‌های بیوشیمیایی خون، پاسخ ایمنی و ریخت شناسی روده جوجه های گوشتی انجام شد. تعداد 280 قطعه جوجه خروس گوشتی در قالب طرح کاملاً تصادفی در هفت تیمار، چهار تکرار و 10 قطعه جوجه در هر تکرار توزیع شدند. جیره‌های آزمایشی شامل سطوح صفر، 5/1، 3 و 5 درصد پوست سبز پسته کله قوچی خام و فرآوری شده بود. پوست سبز پسته کله قوچی یا فرآوری شده آن ضریب تبدیل خوراک را در دوره آغازین و کل دوره پرورش در مقایسه با شاهد کاهش داد (0/05>p). در دوره آغازین، افزودن سه درصد پوست سبز پسته کله قوچی باعث وزن بدن بالاتر در مقایسه با شاهد و تیمار پنج درصد پوست پسته کله قوچی شد (0/05≥p). افزودن پوست پسته کله قوچی موجب افزایش عیار پادتن تام و ایمنوگلوبولین g علیه گلبول قرمز گوسفند در مقایسه با شاهد شد (0/05>p). جیره های آزمایشی باعث کاهش غلظت کلسترول و ldl سرم خون در مقایسه با شاهد شدند (0/05>p). سطح سه درصد پوست پسته خام و فرآوری شده، بیشترین افزایش ارتفاع پرز و کمترین عرض پرز ژژنوم را نسبت به سایر سطوح نشان داد و افزایش وزن نسبی سینه، قلب، بورس‌فابرسیوس و کاهش درصد چربی بطنی در سطح سه درصد پوست پسته در مقایسه با شاهد مشاهده شد (0/05>p). نتیجه نهایی، این که افزودن پوست سبز پسته کله قوچی تا سطح پنج درصد باعث بهبود صفات عملکردی شد، هرچند سطح سه درصد می‌تواند باعث کاهش کلسترول، ضریب تبدیل و بهبود پاسخ ایمنی جوجه‌های گوشتی شود.

effects of kallequchi pistachio green hull (pistacia vera) and its processed with urea on performance, immune response, and blood biochemical indices and jejunal morphology in broiler chickens

introduction: the use of agricultural and food industry by-products in animal feed leads to a reduction in breeding costs. in addition application of agricultural waste in poultry feed also reduces the environmentally harmful effects. one of these by-products is pistachio green peel, which is produced in food industries. common pistachio (common pistachio in the market) with the scientific name pistacia vera is a plant of the genus anacardiaceae. iran is the world’s largest pistachio producer with 58% of the world’s pistachio production. research has shown that about four hundred thousand tons of pistachio by-products are produced annually in iran and large volumes in the harvest season and high humidity of these products cause environmental pollution and pistachio orchards. pistachio green peel has a parenchymal and fibrous structure and contains water, sugars, proteins, fats, minerals, vitamins, color compounds and terpenes. green pistachio skin contains 4425.45 kcal/kg of gross energy, 32.64% of dry matter, 11.24% of crude protein, 15.38% of crude fiber, 13.13% of ash, 5.79% of ether extract, 1.08 of calcium, 0.11% of phosphorus, 0.31% of magnesium, 4.44% of potassium. the concentrations of iron, manganese, copper and zinc in pistachio green peel are 660.68, 23.6, 16.23 and 5.27 mg/kg, respectively. there are significant amounts of alpha-pinene, alpha-terpinolene, flavonoids and phenolic compounds. food sources rich in phenolic compounds have a set of physiological properties including antioxidant, antimicrobial, anti-mutagenicity, lipoprotein oxidation inhibitor and have platelet aggregation, anti-inflammatory activity  and strengthen the immune response. the use of pistachio green peel extract improved the growth performance of broiler chickens, blood lipids and abdominal fat. the use of pistachio green skin extract in the diet of broiler infected with staphylococcus aureus improved growth performance, increased antibody titer against sheep erythrocytes, decreased blood lipids and microbial population of the gastrointestinal tract of broilers. therefore, the aim of this research was to investigate the effect of green pistacia of kallequchi and it’s processed with urea on growth performance, blood indices, immune response and jejunum morphology of broiler chickens.materials and methods: a total of 280 male broilers were randomly distributed in 28 experimental units including 7 treatments, 4 replicates and 10 chicks each. the experimental diets consisted of the levels of 0, 1.5, 3, and 5% of the raw and processed green hull of kallequchi pistachio.