تعیین ارزش تغذیه‌ای هفت گونه از علف‌های هرز مزارع یونجه با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی

هدف از انجام این تحقیق تعیین ارزش غذایی هفت گونه از علف‌های هرز موجود در مزارع یونجه شامل: تلخه، بومادران و ریش قوش از خانواده کاسنی، یونجه و شبدرشیرین از خانواده بقولات و دم روباهی، علف پشمکی و علف باغ از خانواده گندمیان بود. نمونه‌برداری از گونه‌های مورد مطالعه در مرحله برداشت یونجه از مزرعه (10% گلدهی مزرعه) صورت گرفت. نمونه‌های برداشت شده در مزرعه به مدت 72 ساعت هوا خشک شده و برای انجام آزمایشات مورد استفاده قرار گرفت. ترکیبات شیمیایی، تخمیرپذیری و تجزیه‌پذیری نمونه‌ها با روش آزمایشگاهی تعیین شد. نتایج نشان داد که در بین گونه‌های مورد مطالعه از نظر ترکیبات شیمیایی تفاوت‌های معنی‌داری وجود داشت. یونجه با 3/14و دم‌روباهی با 4/8 درصد بیشترین و کمترین مقدار پروتئین خام را در بین علوفه‌های مورد آزمایش داشتند. بیشترین و کمترین میزان دیواره سلولی مربوط به دم روباهی و شبدرشیرین به ترتیب با 7/58 و 8/33 درصد بود. ریش قوش و تلخه به ترتیب با 8/28 و 5/19 درصد بیشترین و کمترین میزان دیواره سلولی منهای همی سلولز را در بین گونه های مورد مطالعه داشتند. با مقایسه میزان گاز تولیدی حاصل از تخمیر علف‌های هرز و یونجه در 96 ساعت پس از انکوباسیون، یونجه و علف پشمکی به ترتیب با 7/249 و 4/166 میلی لیتر به ازای هر گرم ماده خشک، بیشترین و کمترین میزان گاز تولیدی را به خود اختصاص دادند. در بین علوفه های مورد آزمایش بیشترین مقدار قابلیت هضم ماده آلی و اسیدهای چرب کوتاه زنجیر مربوط به یونجه و شبدرشیرین بود. ناپدید شدن ماده خشک برای شبدر شیرین در ساعات مختلف انکوباسیون بیشتر از بقیه گونه ها بود. علف پشمکی کمترین میزان ناپدید شدن را در بین گونه های مورد مطالعه داشت. شبدر شیرین و علف پشمکی با 6/32 و 2/23 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار بخش سریع تجزیه پذیر ماده خشک را در بین علوفه ها داشتند. بخش با پتانسیل تجزیه پذیری کم و نرخ ناپدید شدن ماده خشک برای شبدر شیرین بیشتر از بقیه علوفه ها به جز یونجه بود. نتیجه کلی اینکه تفاوت بین ترکیبات شیمیایی، پتانسیل تولید گاز و تجزیه پذیری یونجه در مقایسه با علف های هرز بایستی در تنظیم جیره های غذایی نشخوارکنندگان مدنظر قرار گیرد اما آنچه مسلم است ارزش غذایی یونجه با توجه به نتایج به‌دست آمده قابل مقایسه با علف های هرز نمی باشد