بحثی دربارۀ علّت جاودانگی پشوتن در سنّت مزدیسنی

پشوتن، نام‌بُردارترین پسر گشتاسب در سنّت و ادبیات مزدیسناست. در باب فرجامِ کارِ وی با چند روایت متناقض روبه‌رو هستیم: نخست مشهورترین روایت بر پایۀ اَسناد و شواهد موجود از گزارش‌ها و روایت‌های متون کهن پهلوی، پشوتن یکی از بی‌مرگانیست که در آخرالزّمان پیش از هزارۀ‌ هوشیدر، علیه بدکاران و دیوان رستاخیز می‌کند و هم‌چنان در هزارۀ هوشیدرماه، سروری خواهد کرد. دیگری روایتی از چگونگی نامیرایی پشوتن با خوردن شیرِ یشته‌شده از دست زردشت به نقل از منظومۀ زراتشت‌نامه است و سوم‌روایت، روایت نادر و یگانۀ بهمن‌نامه از مرگ پشوتن به دست بانوگشسب است که اتّفاقاً با معنای لغوی اسمش نیز متناسب است. در دیگر منابع، بویژه در شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ ثعالبی و دیگر روایت‌های اسطوره‌ای، حماسی، تاریخی و روایت‌های نقّالی و شفاهی‌عامیانۀ موجود، هیچ اشاره‌ای به مرگ یا بی‌مرگی پشوتن نشده است. نگارنده در این مقاله با در نظر گرفتن هر سه گزارش، در روایت زراتشت‌نامه اندیشیده، با بهره‌گیری از گواهی‌هایِ همانند در ادبیات ایران و ملّت‌های دیگر، آن را بررسی کرده است.

A discussion on the reason behind immortality of Pashutan in Mazdayasna tradition

Pashutan is the most distinguised son of Goshtasp in the mazdayasna tradition and literature.  As far as his fate is concerned we are faced with three contradictory narratives.  First according to  the most renowned one based on the documents and evidence available from reports and narratives of the ancient Pahlavi texts, Pashutan is one of the immortals who on the Day of Judgement before the Hooshidar Millenium resurrects against evildoers and demons and also in that millenium he reigns.  Second is a narrative from the Zaratosht Nameh which speaks of Pashutan's immortality by drinking blessed milk from the hand of Zoroaster, and the third narrative is a unique version of Bahman Nameh informing us of Pashutan's death  in the hand of Banu Goshasp.  This latter narrative is incidently more appropriate to the lexical meaning of his name.  In other sources particularly in Shahnameh of Ferdowsi, Tha'alibi's Shahnameh, and other mythological, epic, historical, and Naghali or oral popular narratives available, there has not been a slightest reference to Pashutan's death or immortality.  Having considered all three reports, the writer of this article has contemplated on the Zaratasht Nameh version and using the counterpart evidence in Persian literature and other world nations has analyzed the cause of immortality.