نمادشناسی رویای بزرگ ضحّاک و افراسیاب در شاهنامه فردوسی

اسطوره روایتیست که به مردم در فهم جریان‌های معمول روانی و راه های رشد انسان در مسیر زندگی کمک می کند. رویا نیز پدیده طبیعی و برون فکنی خاصِّ ناخودآگاه است که در خودآگاه ظهور می یابد. اسطوره و رویا دارای زبانیست که با شناخت نماد ها به رمز و راز آن ها پی‌خواهیم بُرد. بر مبنای این پژوهش، شاهنامه فردوسی در برگیرنده رویاهایی با سرشت جمعی- اسطوره ایست که با زبانی نمادین شخصیّت ِ رویابین را از رخ‌دادهایی آگاه می سازد که در آینده رخ خواهد داد تا چاره‌ای بیندیشد و از وقوع آن در عالم خودآگاه پیش گیری کند. رویای ضحّاک و افراسیاب، دو پادشاه اهریمنی شاهنامه، رویاهایی بزرگ و دربرگیرنده تصویر‌های کهن الگویی ناخودآگاه جمعیست. رویای هراس‌ناک ضحّاک بیان گر نابودی او به‌دست فریدونِ قهرمان است که با قیام کاوه آهن‌گر در عالم خودآگاه بوقوع می پیوندد و فریدون، به فرمان سروش او را در کوهِ دماوند زندانی می کند. رویای رازآمیز افراسیابِ پیمان شکن نیز پیامدش مرگ و نابودی اوست، به این معنا که پس از سال ها جنگ و خون ریزی به کین سیاوش، کی‌خسرو به زندگی اهریمنِ پیمان شکن پایان می بخشد.