یمن درگزارش شاهنامه از عملیات انتقامی شاپور دوم

شکست نرسی از روم و مرگ زودهنگام جانشینش، هرمز دوم، باعث شد تا اعراب در زمان خردسالی شاپور دوم حمله‌های غارتگرانه‌ای به غرب و جنوب ایران داشته باشند و حتی مهاجمان از قصری در حومۀ تیسفون یکی از شاهدخت‌های بلندپایۀ ساسانی را ربودند. از سوی دیگر یمن که به موازات هاماوران در شاهنامه به کار رفته است در بخش ساسانی شاهنامه به وضوح به حیره اطلاق شده است و این مطلب در پادشاهی یزدگرد یکم در شاهنامه کاملاً مشهود است. در پادشاهی شاپور دوم در شاهنامه نیز یمن به حیره اشاره دارد. در حالی که  مورّخان اوایل دوره اسلامی مانند طبری و بلعمی از وضع حیره پیش از عملیات انتقامی شاپور و درگیرودار آن غفلت کرده‌اند، در واقع گزارش شاهنامه حاوی این اطلاع مهم است که این عملیات ابتدا متوجه حیره بود و سپس برضد قبایل عربی که در حمله به ایران دست داشتند.  بررسی گورنبشتۀ نماره و  رویدادهای سیاسی روم مقارن با حملۀ انتقامی شاپور، درستی گزارش شاهنامه را تایید می‌کند.

Yemen according to Shahnameh’s account of the revenge campaign led by Shapur, the second

AbstractThe defeat of Narsi in the war with Rome and the early death of his successor, Hormoz the second was the reason behind the Arabs plundering invasion of western and southern part of Iran at a time when Shapour the second was only a child.  The Invaders kidnapped a high stature Sassanid princess from a palace in  the suburb of Ctesiphon.  On one hand Yemen in parallel with Hamavaran is referred to in Shahnameh and in the Sassanid part of Shahnameh it is clearly named Hira and this matter in the reign of Yazdgerd the first is completely evident.   On the other hand in the reign of Shapur the second Yemen is  also referred to as Hira in  Shahnameh while the early historians of the Islamic era such as Tabari and Bala’mi overlooked the circumstances in Hira before and in the midst of  the revenge operations of Shapur.  In fact according to Shahnameh’s account this operation was directed first towards Hira and then against the Arabs tribes who were behind the attacks.  The examination of Namara epitaph and the study of the Roman political events concurrent with shapur’s revenge attack confirms the truthfulness of the Shahnameh’s account.