تحلیل سحرانگیزی پدیده‌های طبیعی اسطوره‌ای در گرشاسب‌نامه با تاکید بر رابطۀ سه محور آنیمیسم، مانا و فتیشیسم

بشر برای در امان بودن از خشم طبیعت به تقدیس مظاهر طبیعت پرداخته و این تقدّس سبب شده است که انسان‌های بدوی برای مظاهر طبیعی، قدرت سحر و جادو، نیروی مافوق طبیعی و یا روح قائل شوند. بدین ترتیب مذاهب فتیش(قدرت جادو)، مانا(نیروی مافوق طبیعی) و آنیمیسم(روح) شکل گرفته است. برخی اسطوره‌ها، زادۀ طبیعت و اعتقادات دینی آن سرزمین است از آن‌جایی‌که بنا بر نظر برخی پژوهش‌گران، حماسه‌ها زاییدۀ اسطوره هستند؛ بنابراین وجود پدیده‌های سحرانگیز در آن‌ها امری طبیعی است. گرشاسب نامه اسدی توسی نیز این گونه است. در این پژوهش نگارنده درصدد است تا به شیوۀ توصیفی تحلیلی پدیده‌های طبیعی در گرشاسب‌نامه را که خاصیّت سحرانگیز دارند، تحلیل نماید. نتایج پژوهش بیان‌گر این است که آیینه قدرت شفابخشی، سنگ قدرت ریزش باران و زایندگی زنان، کمربند افزون دهندۀ قدرت پهلوان، درخت قدرت شفای بیماران، و... پر پرنده شفای بیماران، چشمه شامل قدرت یاری‌گری و شفابخشی؛ گیاه دارای نیرویِ شجاعت و شفا بخشی، شادی‌آور و خواب آور؛ آب دارای قدرت حیات بخشی، گرز گرشاسب قدرت پهلوانی فوق‌العاده است. بنابراین می‌توان گفت پدیده‌های طبیعی سحرانگیز به عنوان فتیش و نیرو عمل می‌کند و روح موجود در آن‌ها نقش مانا و آنیمیسم دارند.

Analysis of natural mythological mysterious phenomena in Garshasp nameh with emphasis upon the relationship of three axes of animism, Mana, and Fetishism

In order to be safe from the nature’s wrath man started to worship manifestations of nature and this matter made primitive men to attach the power of magic and spell, supernatural force or spirit to the natural phenomena.  In this way fetishism sect (power of magic) Mana (supernatural force) and Animism (spirit) took form.  Certain myths are inherent in the nature and religious beliefs of a land since according to the view of some scholars epics are born from myths therefore the existence of mysterious phenomena in them is a natural affair.  Asadi Tusi’s Garshasp nameh is a fine example.  Using descriptive analytic method the purpose of this article is to analyze the natural phenomena in Garshasp nameh which has mysterious characteristics. The results obtained show that mirror has the healing power, stone has the power to make rain and make women fertile, belt increases warrior’s might, tree has the power to heal patients, bird’s feather also cures patients, spring both heals and offers help, plant has the power of bravery, has healing properties, tends to be a promoter of sleep and an aphrodisiac, water revives, and Garshasp’s mace has extraordinary power.  It is concluded that mysterious natural phenomena act as a force and a fetish, and the spirit within them has the role of Mana and Animism. .