گذری از حماسه به فیلم‌نامه(با محوریت داستان رستم و اسفندیار)

داستان فصل مشترک میان ادبیات و بسیاری از هنرهاست. هنرهایی چون تئاتر، سینما و حتی نقاشی و موسیقی؛ اما داستان برای تبدیل‌شدن به فیلم نامه باید دارای ویژگی هایی باشد که ابتدایی ترین آن تصویری بودن داستان ادبی مورد نظر است؛ زیرا تصویر برآمده از وصف شاعر یا نویسنده جان دار ترین عنصری است که بیننده را به درک موقعیت مکانی و زمانی می رساند. از‌این‌رو در مقاله حاضر با گزینش روش توصیفی تحلیلی سعی شده است با تمرکز بر عناصر «تصویر» و «داستان» که از مهم ترین عوامل ساختاری در شکل گیریِ‌ فیلم نامه است، از آمادگی و قابلیت داستان های شاهنامه در برگردان به قالب فیلم نامه داستانی سخن گفته شود. بدین منظور با تعریف کلیاتی چون تصویر (اعم از حماسی و سینمایی)، داستان و فیلم نامه بحث را آغاز کرده و در ادامه با طبقه بندی و شرح ساختار داستانی فیلم نامه که بیش تر مبتنی بر عناصر تصویری و داستانی چون صحنه،‌ شخصیت، پی‌رنگ،‌ مضمون، و گفت‌و‌گو است، بحث را پی گرفته و در این میان با نشان دادن نمونه هایی از داستان رستم و اسفندیار شاهنامه و تطبیق ساختار داستانیِ آن با ساختار فیلم نامه و آوردن نمونه هایی از تصویرسازی در این داستان، پژوهش به سرانجام می رسد. نتیجه حاصل از پژوهش نشان می دهد شاهنامۀ فردوسی و به طور اخص داستان رستم و اسفندیار به دلیل توصیفات فردوسی که بر مبنای ویژگی‌های حماسه سروده شده است توانایی هم راهی با رسانه سینما را دارد. ازاین‌رو شاهنامه برای تبدیل به فیلم نامه سینمایی ممکن است از منظر تصویر، صحنه‌پردازی و شخصیت پردازی مورد بررسی قرار بگیرد.

Advancing from epic to screenplaywith emphasis on the tale of Rostam and Esfandyar

AbstractStory is the common ground between literature and many arts.  Arts such as theatre, cinema, painting, and music, yet in order for the story to be translated into screenplay it must have certain features which the most principal one is the pictorial quality of the literary tale in question since the image and the picture emanated from the poet’s or the author’s description is the most animated element which leads the spectator to understand time and place orientation.  Hence employing descriptive analytic method attempt is made in this article to concentrate on the elements of “image” and “story” which are the most significant structural factors in the formation of the screenplay.  This research also deals with the competence and capabilities of the Shahnameh stories to be turned into screenplay forms.  For this reason the discussion is begun by defining terms such as picture whether epic or cinematic, story, and screenplay. Then the screenplay’s narrative structure which is more based on the pictorial and narrative elements such as scene, character, plot, theme, and dialogue is classified and described, finally by bringing examples from the Rostam and Esfandyar tale and correspondence of its structure with the structure of the screenplay together with giving examples of illustration in the tale the research comes to its end.  The result of the search shows that Shahnameh Ferdowsi in particular the tale of Rostam and Esfandyar due to Ferdowsi’s accounts composed according to epic features is capable to go hand in hand with cinema.  Hence in order to change into a cinematic screenplay Shahnameh could be investigated in terms of image, scenery and characterization.