تحلیل عامل پیش برندۀ روایت در داستان فریدونِ شاهنامۀ فردوسی

در این مقاله با توجه به زیرساختِ کینه جوییِ اهریمنانه و کین خواهیِ دلیرانه که به عنوان قطعیت و انگاره ای اسطوره ای به شمار می رود داستان فریدون در پیوندی که با داستان جمشید و ضحاک می‌یابد، مورد تحلیل قرار گرفته است. آن‌چه سبب تحوّل داستان به سوی فاجعۀ مرگ نخستین قهرمان ملی، ایرج می شود اگرچه در ظاهر داستان آزمندیِ سلم و تور است، امّا با توجه به ویژگی های شخصیتیِ آن دو برادر که کینه‌جویی اهریمنی است، ژرف ساخت داستان رقم می خورد و سرانجامِ کینه جویی آن دوگانه به مرگ برادری خردمند می انجامد؛ دلیری مهربان که از هر جهت با آن دو بسیار متفاوت است. از این رو باید گفت یکی از زیرساخت های داستان های شاهنامه به ویژه این داستان، کینه‌جویی و کینه کشی است که ریشه در باورها و وجه شخصیتی قهرمانان دارد. نکته مهم در این تحلیل، تضاد دیرینه و همیشگی اسطوره خوبی اهورایی و بدی اهریمنی است که سرانجام در نبرد فریدون با توران و روم به تضادی سرزمینی و سیاسی و ملی بدل می‌گردد و پس از آن نیز این وجه ادامه می‌یابد.

Analysis of the moving forward force in the narrative in the tale of Feraydun in Ferdowsi’s Shahnameh

Abstract In view of the deep structure of diabolical malevolence and courageous vengeance regarded as a certainty and recognized as a mythological notion this article is concerned with the analysis of the tale of Feraydun where it becomes intertwined with the tale of Jamshid and Zahhak.  What makes the story move towards the tragedy of the death of the first national hero, Iraj although at first glance is Salm and Tur’s greed, however taking into account the characteristic feature of the two brothers that is their satanic malevolence, is the factor which shapes the deep structure of the tale, and eventually lead to the death of a wise brother a kind hero who in all respects differs from the other two.  Therefore it must be mentioned that one of the deep structures of the tales in Shahnameh in particular the tale of Feraydun is the concept of vengeance and retribution which in inherent in the beliefs and characteristic features of the heroes.  The important point in this analysis is the antiquated opposition between the myth of divine good versus diabolical bad which eventually in the battle of Feraydun with Turan and Rum turns into the dispute over lands with opposing political and national interests and ever since this aspect lingers on.