بررسی تشبیهات اساطیری در توصیف طبیعت در سبک خراسانی و عراقی

کم­تر اثر ادبی را می‌توان یافت که بر حسب نیاز خویش از خوان شاهنامه بهره‌ای نبرده باشد. از میان کارکردهای مختلف اشارات شاهنامه‌ای در موضوعاتی چون: مدح، تبیین مسائل حکمی و تعلیمی، پیوند با عرفان، مضامین غنایی و تغزل‌گونه، ساخت تمثیل، ترکیب­سازی‌های بلاغی و...کارکرد آن در توصیف مظاهر طبیعت جلوه­ای خاص یافته است. در این میان شعرا در قلمرو ادبی از تشبیهات اساطیری و حماسی در تصویرسازی‌های طبیعت­گرایانۀ خود بهره برده‌اند. یکی از طرق وصف طبیعت، مشبهٌ‌به قراردادن هر یک از اشارات اساطیری و حماسی در مقابل مظاهر طبیعت است. عناصر رنگ، سپاهی، اشرافی و شکل هندسی بهترین وجوه تشابه مظاهر طبیعت با قهرمانان حماسی قرار می‌گیرد. الگوپذیری از اعمال و کردار بارز قهرمانان، اشارۀ صریح به اصل داستان، استفاده از تقابل‌های دوگانه و فضا سازی (براعت استهلال) از ویژگی­های این نوع توصیفات به شمار می‌آید. تصاویر مادر در تشبیهات اساطیری در سبک خراسانی ساده، ابتکاری و دارای اصالت است و نتیجۀ احساس طبیعی و مستقیم شاعر از طبیعت است، امّا در سبک عراقی این نوع تشبیهات به هم­راه عاطفه­ای رقیق­تر، با ایهام و پیچیدگی و بازی با کلمات تقلید، تکرار و تلفیق می­شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی تشبیهات اساطیری در توصیف هر یک از مظاهر طبیعت در شعر برخی از شاعران سبک خراسانی و عراقی بپردازیم.

The study of mythological similes in describing nature manifestation in Khorasani and Eraqi style

The study of mythological similes in describing nature manifestation in Khorasani and Eraqi style *Mohammad KhoshkabPhD student, Persian Literature, Islamic Azad University, Sabzevar Branch, Iran**Ali Eshghi SardehiAssociate Professor, Persian Literature, Islamic Azad University, Sabzevar Branch, Iran***Abolghasem  Amir AhmadiAssociate Professor, Persian Literature, Islamic Azad University, Sabzevar Branch, IranDate of reception: 97/2/28Date of acceptance: 97/7/2AbstractThere are few literary works which had not benefited from the treasury of Shahnameh.  Among the many reasons why Shahnameh is being consulted for subjects such as praise, defining philosophical and educational issues, mysticism, lyrical themes, making allegories and rhetorical compounds and the like, its function in describing the manifestations of nature stands out the most.  Meanwhile in literary domain poets had benefited from the epic and mythological similes for making nature orientated imageries.  One of the methods of describing nature is to equate each of the epic and mythological references to the vehicle when confronting nature components.  Elements of color, troops, aristocrats, geometrical shape are considered the best common factor between nature manifestations and epic heroes.  Following the example of champions’ heroic actions and deeds, direct reference to the main tale, use of binary oppositions, and creating a setting are among the features of these descriptions.  The images of mother in mythological similes in Khorasani style are simple, creative, and authentic and is the outcome of direct natural feelings of the poet incited by nature, however in Iraqi style these kind of similes appear with more sentimental feelings, and blend with ambiguity, complexity, verbosity, imitation, and repetition.  The purpose of this article is to study the mythological similes in describing each of the nature components in the poetry of certain poets of Khorasani and Iraqi style.* . Mohammad.Khoshkab@iaus.ac.ir** . eshghi@iaus.ac.ir*** . amirahmadi@iaus.ac.ir