خاقانی شروانی در شعر خود از روایت کدام شاهنامه بهره برده است؟

خاقانی شروانی قصیده سرای بزرگ سدۀ ششم هجری قمری، به میزانی بسیار از روایات شاهنامه و داستان های اساطیری و پهلوانی در شعر خود بهره برده است. برخی شواهد نشان می دهد که شاعر در شعر خود به داستان هایی حماسی و پهلوانی از شاهنامه اشاره می کند که مربوط به روایت فردوسی از شاهنامه نیستند و مشخّصاً در شاهنامۀ فردوسی وجود ندارند یا به گونه ای دیگر روایت شده اند. نگارندگانِ این سطور، این فرض را مطرح می کنند که ممکن است خاقانی افزون بر شاهنامۀ فردوسی، به شاهنامه ای دیگر نیز دست رسی داشته و از آن بهره گرفته باشد. شواهد شعری نشان می دهد که تلمیحات شاهنامه ای در اشعار شاعران سده های پنجم و ششم هجری قمری، به داستان هایی از شاهنامه اشاره دارد که متفاوت است از آن چه در  شاهنامۀ فردوسی می بینیم و گویا اشارات شاهنامه ایِ شعر آنان، در برخی موارد، از مآخذی دیگر سرچشمه می گیرد. در این مقاله با بررسی شواهدِ شاهنامه ایِ شعر خاقانی و مطابقت آن ها با منابع حماسی پیشین و هم‌چنین روایات حماسی موجود در تواریخ کهن فارسی، این نتیجه به دست آمده است که این شاعر به غیر از شاهنامۀ فردوسی، شاهنامه‌هایی دیگر را نیز در دست داشته و با بررسی دقیق ترِ این شواهد می توان این فرض را مطرح کرد که وی بیش‌ترْ تحت تاثیر شا‌هنامۀ مسعودی مروزی بوده است. در این پژوهش، این شواهد مطرح و بررسی شده است.

Which SHahnameh has been used by KHaghani SHarvani?

Which SHahnameh has been used by KHaghani SHarvani? Khaghani Sharvani, the great eminent poet of the sixth century A.H. had borrowed to a large extent many narratives, epic, mythical, and heroic tales from Shahnameh in his poetry.  However certain evidence show that the stories drawn upon do not belong to Ferdowsi’s version of Shahnameh and distinctly not found in it. It is also possible that the tales are differently narrated.  It is proposed in this article that Khaghani may have had access to another Shahnameh other than Ferdowsi’s epic.   One also encounters such discrepancies in the poetry of other poets of the fifth and sixth century A.H.  The attempt is made in this article to study the materials taken from Shahnameh in Khaghani’s poetry and to compare them with earlier epic sources and epic narratives available in ancient Persian history.  The study verifies that Khaghani had access to other Shahnameh copies.  Further examination of evidence strengthens this supposition that he had been mostly under the influence of Masoudi Marvazi’s Shahnameh.