تحلیل تراژدی‌های شاهنامه فردوسی بر پایه افسانه مضمون ارسطو

ارسطو تراژدی را به اجزایی شش‌گانه تقسیم کرده‌ است و افسانه مضمون (پی‌رنگ) از اهمّ آن‌هاست که پی‌رنگ تراژدی‌های شاهنامه فردوسی هم‌گونی جالب توجّهی با آن دارد. این پژوهش با هدف تبیین پی‌رنگ تراژدی‌های شاهنامه فردوسی بر پایه دیدگاه ارسطو با روی‌کردی توصیفی  تحلیلی انجام شده و نشان داده ‌است که پی‌رنگ تراژدی‌های شاهنامه غالباً با عنصر پی‌رنگ ارسطویی و اجزای آن: بازشناخت، دگرگونی و واقعه دردانگیز هم‌خوانی دارد، چنان که روابط علّی و معلولی رخ‌دادهای تراژدی‌ها، وجود بازشناخت و دگرگونی در آن‌ها و واقعه دردانگیز سرنوشت قهرمان، خواننده را به خواندن چندین باره تراژدی‌های شاهنامه ترغیب می‌کند. بنابراین، راز ماندگاری و جذابیت تراژدی‌های شاهنامه فردوسی ریشه در پی‌رنگِ محکم و استوار آن‌ها دارد که با الگوی ارسطو تا حدود زیادی منطبق است، اگر چه روی‌کرد ناهم‌گونی پی‌رنگ تراژدی‌های شاهنامه فردوسی با الگوی پی‌رنگِ ارسطویی در بخشی از ساختار روایی مانند پیش‌گویی آغاز آن‌ها و غلبه سرنوشت و تقدیر فرجامین در این تراژدی‌ها وجود دارد.