تطبیق مفاهیم نمادین شیر در آثار حماسی، غنایی و عرفانی(با تکیه بر شاهنامۀ فردوسی، خمسۀ نظامی و مثنوی مولانا)

نمادها بخشی از فرهنگ یک ملّت هستند که برای درک بهتر اسطوره‌های آن ملّت باید به مفاهیم آن‌ها پی برد. نماد، ع‍ﻼمت، اشاره یا کلمه‌ای است که پیامی گاه متناسب با ظاهر و گاه ورای معنی ظاهری خود دارد. جانوران، گیاهان، آدمیان، اشیا و... مصادیقی هستند که با نمادها در پیوندند. این پژوهش با روش کتاب خانه‌ای و شیوۀ تحلیلی تطبیقی به بررسی مفاهیم نمادین شیر در آثار حماسی، غنایی و عرفانی (با تکیه بر شاهنامۀ فردوسی، خمسۀ نظامی و مثنوی مولوی) می‌پردازد. ابتدا نگرش حاکم بر اوستا و متون پهلوی در مورد شیر خواهد آمد؛ آن‌گاه مفاهیم نمادین این چارپا در حیطه‌های حماسه، غنا و عرفان بیان خواهدشد. نیز در پایان هر قسمت درصد تطبیق مفاهیم نمادین در دو یا هر سه اثر، بسامد نام جانور و درصد کاربرد مفاهیم نمادین شیر در هر اثر تعیین می‌گردد. نتیجه‌ای که از این مقاله بدست آمده، این است که شیر پرکاربردترین جانور از نظر تکرار نام‌ (با 1487 بار کاربرد) و بعد از اسب، دومین جانور پرکاربرد از نظر شمار مفاهیم نمادین (با 19 مفهوم) است. چهار مفهوم نمادین آن (دلیری، قدرت مندی، شکارکنندگی و خشمگینی)  در هر سه اثر (21 درصد) و شش مفهوم (تنومندی، چالاکی، ظالم بودن، کینه‌توزی، بزرگان و وفاداری) در دو اثر (31/5 درصد) مطابقت دارد؛ نه مفهوم (47/5 درصد) نیز فقط در یکی از سه اثر بکار رفته‌ است. نیز 47/5 درصد مفاهیم در حیطۀ حماسی، 10/5 درصد مفاهیم در حیطۀ غنایی و 42/5 درصد مفاهیم در حوزۀ عرفانی می‌گنجند.