تحلیل گفتمانی سیاست هسته ای دولت احمدی نژاد از هژمونی تا افول

موضوع هسته ای به‌ عنوان مهم ترین مسالۀ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در یک دهۀ گذشته، عرصۀ رقابت گفتمان های مختلف در این حوزه بوده است. هریک از سه دولت اصلاحات، اصول گرا و اعتدال گرا رویه های متفاوتی را در قبال موضوع هسته ای در پیش گرفته اند. برای فهم چرایی این چرخش ها در سیاست هسته ای دولت های مختلف، نیازمند آن هستیم که این تغییرات را به لایه های عمیق تر گفتمانی و نظام های معنایی ارجاع دهیم. از این ‌رو، مقالۀ حاضر با استفاده از نظریۀ گفتمان لاکلا و موف، چارچوب نظری را فراهم آورده است که به تبیین عناصر و دقایق گفتمان ناظر بر موضوع هسته ای در دولت احمدی نژاد و کشمکش ها و رقابت های هژمونیک میان این گفتمان و گفتمان های رقیب می پردازد. از این رو،گفتمان هسته ای دولت احمدی نژاد را مبتنی بر این چهارچوب نظری، از طریق بررسی گفتارهای هسته ای او تحلیل می کنیم. سوال اصلی پژوهش آن است که نظام معنایی و گفتمان هسته ای حاکم بر دولت احمدی نژاد چیست و چه عواملی هژمونی و افول این گفتمان را فراهم آوردند؟ تحلیل گفتمان هسته ای دولت احمدی نژاد نشان می دهد که این گفتمان با دالّ مرکزی «مقاومت و تحمیل»، به جهت برخورداری از عوامل سیاسی بیشتر، فعال تر و منسجم‌تر، به‌کارگیری فرآیندهای طرد و برجسته سازی،‌ میزان دسترسی بالا و اعتبار بیشتر نسبت به سایر گفتمان‌های رقیب، توانست هژمونیک شود؛ اما خصلت ناپایدار سازه های گفتمانی منجر به ظهور ناسازهایی در گفتمان هسته ای دولت احمدی نژاد شد که زمینۀ ظهور و هژمونی گفتمان هسته ای دولت اعتدال را در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم فراهم کرد.

Discourse Analysis of Ahmadinejad 's Government’s Nuclear Policy; From Hegemony to Decline

Iran’s nuclear program has been the most important issue for its foreign policy during the last decade. This article tries to apply discourse analysis, as a research framework, to Iran’s nuclear policy during Ahmadinejad’s government. The authors explore main political discourse shape Iranian foreign policy and nuclear activity behavior during the last few years. Analysis of nuclear discourse of Ahmadinejad’s government shows that this discourse could become hegemonic by using effective interaction as its master signifier, more coherent and active political elements, use of exclusive and foregrounding processes, higher availability and reliability in comparison with other competing discourses. Finally, the article examines the reasons of the decline of Ahmadinejad 's government nuclear discourse.