تحول در مبانی و بسترهای سیاسی-امتیتی قدرت در خاورمیانه و الزامات راهبردی-رویکردی ج.ا.ایران

کسب و حفظ موقعیت برتر در ژئوپولیتیک چالش‌ برانگیز خاورمیانه، از اولویت‌های استراتژیک ایران بوده و این مهم سالیان طولانی در سایه بهره‌مندی از دو بال قدرت نظامی و ایدئولوژیک کشور قابل تحقق بوده است. جایگاهی که با وجود اولویت عمل‌گرایی و تحول در مدارهای تولید قدرت و ثروت منطقه‌ای از جمله اولویت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی، اصلاحات اجتماعی، ظهور کنشگران جدید قدرت‌ منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، شکل‌گیری بلوک‌های جدید قدرت، اولویت‌ علم و فناوری و ... با چشم‌اندازی نگران کننده برای حفظ جایگاه منطقه‌ای ایران مواجه شده است. موضوعی که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و طرح نظریه امنیت منطقه‌ای، در قالب این سوال که الزامات راهبردی-رویکردی ایران با وجود تحولات مبانی و بسترهای سنتی قدرت در خاورمیانه کدامند؟ و این فرضیه که ایران مستثنی از تغییر معادلات قدرت در خاورمیانه نبوده و بازنگری در سیاست‌های گذشته مبتنی بر محدود شدن به رقابت‌های ایدئولوژیکی-امنیتی جهت حفظ موازنه و عدم حذف از امنیت چند بعدی قدرت در جریان خاورمیانه ضروری می‌باشد، مورد واکاوی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد خاورمیانه جدید بر‌خلاف سیاست‌های آرمان‌گرایانه و رئالیسم‌محور ایران، با کاربست سیاست‌های لیبرالیستی و عمل‌گرایانه و با محوریت قدرت ترکیبی حرکت کرده و تاکتیک سنتی ایدئولوژی-امنیت، با وجود تنش‌زدایی منطقه‌ای، واگذار کردن نتیجه بازی قدرت به رقبا بوده و در این راستا لازم است ایران جهت حفظ اقتدار منطقه‌ای، اقداماتی از قبیل دیپلماسی کارآمد و بدون آزمون و خطا، بکارگیری اقتصاد چند‌بعدی و دانش‌بنیان، بهره‌مندی از ظرفیت‌های ژئوپولیتیکی، بهبود روابط جامعه و حاکمیت به عنوان پشتوانه سیاست خارجی، استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی و... انجام دهد.

evolution in the foundations and political-emetic bases of power in the middle east and the strategic-approach requirements of j.a. iran

gaining and maintaining a superior position in the challenging geopolitics of the middle east is one of iran’s strategic priorities, and this important goal has been realized for many years under the shadow of benefiting from the two wings of the country’s military and ideological power. a position that, despite the priority of pragmatism and transformation in regional power and wealth production circuits, including economic and environmental priorities, social reforms, the emergence of new regional and extra-regional power actors, the formation of new power blocs, the priority of science and technology, etc., has a worrying perspective. to maintain iran’s regional position has been faced. a topic that using the descriptive-analytical method and regional security theory design, in the form of the question that what are the strategic-approach requirements of iran despite the changes in the foundations and traditional bases of power in the middle east? and the hypothesis that iran is not exempt from the change of power equations in the middle east and that it is necessary to review the past policies based on being limited to ideological-security competitions in order to maintain the balance and not remove the power from the multi-dimensional security in the middle east, has been analyzed. the findings of the research show that the new middle east, unlike iran’s idealistic and realism-oriented policies, has moved with the application of liberal and pragmatic policies and centered on hybrid power, and the traditional ideology-security tactic, despite the regional de-escalation, is to leave the outcome of the power game to the competitors, and in this direction in order to maintain regional authority, it is necessary for iran to take measures such as efficient and trial-and-error diplomacy, the use of a multi-dimensional and knowledge-based economy, benefiting from geopolitical capacities, improving society and governance relations as the basis of foreign policy, using cultural and historical capacities and... do it.