نواورآسیاگراییِ در سیاست خارجی ایران دورۀ حسن روحانی

هدف این مقاله بررسی پیشران‌های اوراسیاگرایی جدید ایران و تحلیل اهداف و دورنمای آن در دوره روحانی است. راهبرد پیشین در این زمینه زیر عنوان «نگاه‌به‌شرق» به دلایل مختلفی چون شناخت نادقیق از روندها و قدرت‌های اوراسیایی، اجماع اندک، سیاست‌زدگی و امریکازدگی دستاورد مشخصی نداشت و اساساً واکنشی به فشارهای امریکا بود. هرچند این فشارها متغیری همچنان مهم در نواوراسیاگرایی جدید ایران است، اما در رویکرد جدید سعی شده ضمن تلاش برای کاهش اثر این متغیر، سیاست فعال‌تری برای مشارکت در پویایی‌های جدید اوراسیایی اتخاذ شود. این مقاله با روش کیفی- سیستمی و توجه به برهم‌کنش متغیرها، کارگزاران و موضوعات مختلف در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی و در چهارچوب «بین‌دولت‌گرایی‌جدید»، جنبه‌های نظری و عملی نواوراسیاگرایی ایران را بررسی می‌کند. احتراز از سیاست‌زدگی، رویکرد تعدیل فشار و نه ضرورتاً مقابله با امریکا، اجماع بیشتر داخلی، سیاست چندبرداری، تاکید بر ژئواکونومی به جای ژئوپولیتیک و نگاه جامع و نه جزئی‌نگر از وجوه عمده اوراسیا‌گرایی جدید ایران هستند. به‌عنوان نتیجه، تاکید می‌شود که هرچند فشار امریکا عامل «اجبارآمیز» مهمی در اوراسیاگرایی جدید ایران است، اما تلاش برای انطباق با تحولات فزاینده بین‌المللی و اوراسیایی در شرایط گذار به نظم جدید نیز متغیر «انتخابی» مهمی در شکل‌گیری این سیاست است.

neo-eurasianism in iran’s foreign policy of hasan rouhani era

the main purpose of this article is to study the backgrounds and reasons for iran’s new eurasianism in rouhani era and to analyze the goals and requirements of this policy. the previous strategy, called looking east did not have clear achievements for some reasons, including inaccurate understanding of eurasian trends and powers, little consensus, politicization, and anti-americanization. it was largely a response to us pressure. although this pressure is still an important variable in iran’s neo-eurasianism, efforts have been made to address these problems and to take an active approach to adapt to new dynamics in eurasia and the international arena. this article examines the theoretical and practical aspects of iran’s neo-eurasianism with a qualitative-systemic method, considering the interaction of variables, agents and various issues at regional and international levels in the framework of new intergovernmentalism . avoiding politicization, trying to moderate pressure rather than confronting the us, greater domestic consensus, multivectoral approach, emphasis on geoeconomics rather than geopolitics and a comprehensive rather than limited view are major characteristics of iran’s new eurasianism in the rouhani era. as a result, the paper emphasizes that while us pressure as a coercive factor is important in the iran’s neo-eurasianism, the selective effort to adapt to growing international and eurasian developments is also a significant variable in shaping this policy.