نقد مقاله:استنتاج علیتی در مطالعات و مقالات پزشکی

مقاله‌ای با عنوان: تاثیر شبیه‌سازی کامپیوتر و مانکن بر درک دانشجویان پرستاری از خودکارآمدی در احیای قلبی ریوی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 1393; 14 (10) :869-878 به چاپ رسیده است(1).نقد مقاله که توسط مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی فراهم شده است، به منزله زیر سوال رفتن کار پژوهشگران نیست، بلکه فرصتی برای فراگیری بهتر اصول مقاله‌نویسی و نگارش علمی مقالات است، که این می‌تواند باعث افزایش دانش محققین در زمینه مقاله‌نویسی و کارهای پژوهشی گردد و جنبه آموزشی دارد تا انتقادی(2). چنین مقالات بسیار کاربردی است و می‌تواند در تصمیم گیری‌های بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد، در واقع این مقالات می‌تواند برای برنامه ریزان درسی و آموزشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی مورد استفاده قرار گیرد. لذا با توجه به اهمیت مقالات کارآزمایی بالینی در تصمیم‌گیری‌های بهداشتی و پزشکی(3)، ذکر چند نکته در مورد این مقاله قابل بحث است. در قسمت روش اجرای پژوهش ذکر شده است: در این مطالعه از دانشجویان پرستاری مشغول به تحصیل در ترم‌های (سوم و پنجم) برای شرکت در مطالعه دعوت و به طور تصادفی با استفاده از قرعه کشی در دو گروه کامپیوتر (ترم پنجم) و مانکن (ترم سوم) قرار گرفتند(1)، در قسمت دیگری از روش اجرا ذکر شده است، افراد به صورت تصادفی با استفاده از سکه انداختن به دو گروه تقسیم شدند.بر اساس آنچه ذکر شد، در روش اجرای مطالعه تقاقض وجود دارد، که آیا چگونه افراد به دو گروه تقسیم شده‌اند؟ اگر افراد به روش اول تقسیم شده‌اند که این خود می‌تواند بر نتایج تاثیرگذار باشد، چرا که خودکارآمدی افراد با ترم تحصیلی در ارتباط بوده و تاثیر آموزش هم ممکن است بر حسب ترم تحصیلی افراد متفاوت باشد، اگر از روش دوم نیز استفاده شده باشد، خالی از اشکال نیست. بهر حال تصادفی‌سازی به عنوان یکی از مهم‌ترین معیار‌ها در مطالعات مداخله‌ای و فاکتور تاثیرگذار بر نتایج(4)، در این مطالعه به صورت متناقض بیان شده است.نکته دیگر این که در مطالعات مداخله‌ای که گروه عدم مداخله وجود ندارد، به راحتی نمی توان نتایج حاصله را به مداخله منتسب کرد، به طوری که بسیاری از پدیده‌ها در طی زمان و یا شرایط می‌تواند بهبود پیدا کند(5)، در این مطالعه دو روش شبیه‌سازی کامپیوتر و مانکن مورد بررسی قرار گرفته است، این دو روش با هزینه‌ها و تامین امکانات همراه هستند، لذا برای اجرای چنین برنامه‌های در مراکز آموزشی نیاز به هزینه است، از این رو مناسب است که بتوان نتایج این مطالعه را به مداخله منتسب کرد(5).چرا که این سوال مطرح می‌شود، آیا یک آموزش به شیوه معمول (به عنوان مثال: سخنرانی یا بحث گروهی) در ارتباط با احیای قلبی باعث بهبود این مقدار در خودکارآمدی دانشجویان نمی شود؟ و در حقیقت با هزینه کم‌تر همان مقدار افزایش در خودکارآمدی افراد ایجاد کرد. لذا به نظر می‌رسد در مطالعات مداخله‌ای که شواهدی برای تصمیم‌گیری‌های بهداشتی و آموزشی فراهم می‌کند، باید به داشتن یک گروه عدم مداخله نیز توجه داشت. رعایت چنین نکاتی، توسط محققین در پژوهش‌های آتی می‌تواند منجر به افزایش اطمینان به نتایج و کاربردی‌تر شدن آن گردد.