نگرش دانشجویان پزشکی نسبت به سالمندان پس از گذراندن واحد طب سالمندی

اخیراً با توجه به بهبود تغذیه، بهداشت و درمان، عمر انسان‌ها طولانی‌تر شده است و روز به روز به تعداد سالمندان افزوده می‌گردد(1). به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی که با بالا رفتن سن رخ می‌دهد ،سالمندان بیش از سنین دیگر به بیماری‌های گوناگون مبتلا می‌شوند و حداقل نود درصد از تمامی سالمندان به یک بیماری مزمن مبتلا هستند(2)، با وجود چنین مشکلاتی نیازهای مراقبتی وسیع‌تری برای سالمندان پیش می‌آید.نگرش نسبت به مراقبت از بیماران سالمند از مسایل تعیین کننده رفتار مراقبتی است که بر سلامت و بهبودی سالمندان تاثیر می‌گذارد(3). اما شواهد نشان می‌دهد که دانشجویان پزشکی نه تنها نسبت به مراقبت از سالمندان بی‌علاقه هستند بلکه حتی نسبت به بیماران جوان خدمات کم‌تری را نیز به آن‌ها ارایه می‌دهند(4). در برخی مطالعات دیده شده که آموزش‌های خاص در ارتباط با طب سالمندی باعث بهبود نگرش دانشجویان پزشکی شده است(4تا5). ولی در برخی دیگر مطالعات این آموزش‌ها باعث منفی‌تر شدن نگرش دانشجویان شده است (6). این ابهام و تناقض در ادبیات موجود، ضرورت انجام بررسی‌ها بیش‌تر در این زمینه را مطرح می‌سازد. این مطالعه به منظور بررسی تاثیرآموزش واحد طب سالمندی بر نگرش دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اهواز نسبت به سالمندان انجام شد.روش: این مطالعه یک مطالعه‌ی توصیفی بود. جامعه پژوهش، شامل کلیه دانشجویان پزشکی ترم 8 دانشکده پزشکی دانشگاه جندی شاپور اهواز، در طی 2 سال متوالی (1388 تا 1390) بود، این تعداد 52 نفر بودند که از این تعداد 3 نفر به دلیل حذف واحد و 9 نفر به دلیل غیبت بیش‌تر از 2 جلسه از مطالعه خارج شدند و 40 نفر معیارهای ورود به مطالعه (گذراندن واحد درسی در همین دانشگاه، شرکت در حداقل 15 جلسه از کلاس‌ها) را داشتند دوره آموزش طب سالمندی توسط دانشکده پزشکی برای دانشجویان پزشکی عمومی طراحی شده است. این درس شامل 2 واحد درس تیوری است (17 جلسه 2 ساعته) که در طول ترم 8 تحصیلی ارایه می‌گردد. مطالب تدریس شده شامل شایع‌ترین و مهم‌ترین بیماری‌های سالمندی است و مدرسین، اعضای هیات‌علمی دانشکده پزشکی با تخصص‌های مربوطه هستند. به عنوان مثال افسردگی در سالمندان توسط متخصص روان‌پزشکی ارایه می‌گردد.شرکت‌کنندگان قبل از شروع اولین جلسه کلاس تیوری و یک هفته بعد از پایان امتحان واحد طب سالمندی، پرسشنامه را تکمیل ‌کردند.دانشجویان در بدو ورود درباره اهداف پژوهش توجیه ‌شدند و در صورت تمایل، بعد از امضای رضایت‌نامه آگاهانه، پرسشنامه gas geriatric attitudes scale(7) را با کد و بدون ذکر نام تکمیل ‌کردند. پرسشنامه بعد از گذراندن دوره مجدداً با همان کد تکمیل شد. این پرسشنامه که توسط روبن (reuben) و همکاران تهیه و اعتباریابی شده است، 14 گویه دارد که هر گویه روی یک مقیاس پنج درجه‌ای لیکرت از 1 تا 5 درجه‌بندی شده است. در هر سوال به مثبت‌ترین پاسخ درزمینه نگرش نسبت به سالمندان عدد 5 و به منفی‌ترین پاسخ عدد 1 اختصاص می‌یابد. حداکثر نمره‌ی پرسشنامه 70 و حداقل 14 است. روبن (reuben) و همکاران ضریب همسانی درونی این پرسشنامه را 76/0=? گزارش دادند(7). حسن‌وند عموزاده نیز اعتبار و پایایی بالایی را برای فرم فارسی این پرسشنامه گزارش داد(8). جهت آنالیز داده‌ها از نرم افزار spss-20و از آمار توصیفی و از آزمون آماری t با نمونه‌های جفت جهت بررسی تفاوت میانگین نمرات قبل و بعد از آموزش نسبت به نگرش به سالمندی استفاده شد.نتایج: تمامی 40 پرسشنامه توزیع شده بازگشت داده شد و تجزیه و تحلیل شد (100% برگشت‌پذیری). از بین شرکت‌کنندگان 8 نفر مرد (20%) و 32 (80%) نفر زن بودند. میانگین سنی (91/0‌±) 64/22 سال بود. آزمون آماری تی زوج تفاوت معناداری بین میانگین نمرات نگرش کلی دانشجویان نسبت به سالمندان قبل از گذراندن درس (14/4±32/44) و پس از آن (75/3±50) نشان داد(001/0 p < )، یعنی نگرش نسبت به سالمندان پس از گذراندن درس طب سالمندی به طور مثبت ارتقا یافت.بحث و نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این مطالعه میانگین نمره‌ی نگرش دانشجویان نسبت به سالمندان پس از برگزاری واحد آموزشی افزایش یافته است.مطالعات دیگری نیز هم‌راستا با پژوهش حاضر، مبین نقش مثبت آموزش در ارتقای نگرش افراد نسبت به سالمندان بوده است(4تا7).با توجه به نتایج مطالعه کنونی و نتایج سایر مطالعات، ایجاد فرصت‌های بیش‌تر برای دانشجویان پزشکی و غنی‌سازی محتوای آموزشی جهت ارتقای نگرش مثبت نسبت به سالمندان و مراقبت از آن‌ها موثر است. نتایج به دست آمده از این مطالعه برای مدرسانی که تصور می‌کنند فعالیت‌شان تاثیری بر نگرش دانشجویان ندارد و ادراک یا نگرش دانشجویان خارج از کنترل است قابل توجه است. این دوره می‌تواند باعث ارتقای نگرش مثبت نسبت به سالمندی ‌گردد.