نمونه‌گیری و تصادفی‌سازی در مطالعات مداخله‌ای

مقاله‌ای با عنوان مقایسه تاثیر آموزش به روش یادگیری مشارکتی و سخنرانی بر باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خود تنظیمی در مجله مجله‌ایرانی آموزش در علوم پزشکی دوره 14 و شماره 5 به چاپ رسیده است(1)، با توجه به‌این که‌این مقاله بسیار کاربردی و نتایج آن قابل استفاده در بهبود وضعیت مشارکت دانشجویان در زمینه موضوعات آموزشی می‌باشد، ذکر چند نکته برای اتکای بیش‌تر به نتایج‌این مقاله قابل بحث می‌باشد(2).نمونه‌گیری و تصادفی‌سازی از ارکان اساسی در مطالعات به ویژه مطالعات مداخله‌ای می‌باشد و باعث اتکای بیش‌تر به نتایج آن مطالعه می‌شود، به طوری که بر اساس استاندارهای پذیرفته شده از سوی مجلات و سردبیران، یکی از ارکانی که در گزارش مطالعه مداخله‌ای به روشنی و وضوح کامل باید به آن پرداخته شود، نحوه‌ی تصادفی‌سازی می‌باشد(3).یکی از روش‌های تصادفی‌سازی در مطالعات، تصادفی‌سازی بلوکی می‌باشد، در‌این روش معمولاً تعداد افراد اختصاص داده شده به هر یک از گروه‌ها تقریباً مساوی می‌باشد. در‌این روش بلوک‌هایی بر اساس متغیر‌های مد نظر تشکیل شده و در درون هر بلوک نیمی از افراد مداخله و نیمی به عنوان شاهد لحاظ می‌شوند، هدف اصلی در‌این روش توازن تعداد شرکت‌کننده‌ها در هر یک از گروه‌ها می‌باشد(3).شفاف‌سازی روش نمونه‌گیری و تصادفی‌سازی در مطالعات مداخله‌ای بسیار حیاتی می‌باشد(3)، در مطالعه مذکور در مورد نحوه انتخاب بلوک‌ها و تصادفی‌سازی گروه‌ها اشاره‌ای نشده است(1) و در قسمتی از متن اشاره شده است که انتخاب بلوک‌ها بر اساس مشخصات فردی بوده است، در حالی که در قسمت دیگری ذکر شده است که با توجه به اهمیت استعداد تحصیلی در بر یادگیری خود تنظیمی، انتخاب بلوک‌ها بر اساس معدل دانشجو بوده است، که از‌این نظر تناقض وجود دارد. برای افزایش اطمینان به نتایج‌این چنین مطالعات شفاف‌سازی نحوه تصادفی‌سازی و انتخاب گروه‌ها ضروری می‌باشد(1).نکته دیگر: از پیش‌فرض‌های عمده در استفاده از آزمون‌های آماری پارامتری، تایید نرمال بودن داده‌ها است و استفاده از این آزمون‌ها زمانی معنا پیدا می‌کند که از نرمال بودن داده‌ها مطمین بود و در صورت نرمال نبودن داد ه‌ها و استفاده از آزمون‌های ناپارامتری معادل نتایج مطالعه تغییر می‌کند(4)، در پژوهش حاضر علی‌رغم استفاده از آزمون‌های پارامتریک، هیچ اشاره ای به نرمال بودن داده‌ها نشده است که در بسیاری از مواد انحراف معیار متغیر بیش‌تر از میانگین بوده است، در مواقعی که چنین چیزی به وجود می‌آید، داده‌ها از نرمال بودن فاصله می‌گیرند و به سمت چولگی پیش می‌روند، با توجه به توضیح مذکور، نرمال بودن داده‌ها در‌این پژوهش مورد ظن بوده و باید مورد بررسی قرار گیرد(4).اهمیت نرمال بودن داده‌ها جهت استفاده از آزمون‌های پارامتری به حدی مهم است که بعضاً مشاهده می‌شود، مقاله‌ی غنی از نظر محتوایی ولی به دلیل عدم نرمال بودن داده‌ها و استفاده از آزمون‌های پارامتری در آن مطالعه، مورد قبول واقع نمی‌‌شود و مهمترین گام در این مواقع تایید نرمال بودن و در صورت عدم نرمال بودن اقدام برای نرمال‌سازی و استفاده از آزمون‌های ناپارامتری است، که نتایج مطالعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد(3)با توجه به توضیحات داده شده در بالا، انتظار می‌رود پژوهشگران در گزارش مقالات مداخله‌ای به روش نمونه‌گیری و نحوه تصادفی‌سازی به طور شفاف و اضح بپردازند، همچنین در نتایج اشاره مختصری به تایید نرمال بودن داده‌ها با استفاده از آزمون‌های مربوطه داشته باشند، تا در ذهن خواننده ابهام‌ ایجاد نشده و باعث اطمینان کامل به مقاله شود، علاوه بر ‌این با اقدامات‌این چنینی شاهد بهبود گزارشات مقالات مداخله‌ای خواهیم بود(5و6).