نقد مقاله:چگونه یک مقاله پزشکی بنویسیم؟

مقاله‌ای با عنوان تاثیر آموزش بر آگاهی مددجویان hcvمثبت از بیماری هپاتیت c در مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی در شماره 11 منتشر شده است(1). با توجه به اهمیت مقالات با کیفیت و جایگاه ویژه نقد در بهبود کیفیت گزارش‌ها، نکات زیر در مورد این مقاله، جهت بهبود کیفیت نگارش سایر مقالات قابل بحث می‌باشد.نقد مقالات برای رشد دانش ضروری بوده و باعث ارتقای کیفیت پژوهش‌های علمی می‌شود، علی‌رغم ضرورت نقد علمی که منجر به بهبود کیفیت مقالات گزارش شده می‌شود، کم‌تر در مجلات ایرانی وجود دارد(2)، ولی مجله آموزش در علوم پزشکی به عنوان مجله‌ای پیشرو و برتر در علوم پزشکی و آموزش پزشکی( مجله برتر در جشنوراه رازی) این فرصت مناسب را فراهم ساخته است و این مهم باعث بهبود سطح کیفی مقالات در این مجله و حتی در سطح کشور می‌شود(3). نقد علمی با هدف ارتقای سطح کیفی مقالات بسیار مفید و ضروری می‌باشد.اکثر پزشکان و برخی پژوهشگران دوره‌های آموزشی و یا آموزش منظم در زمینه مقاله‌نویسی نداشته‌اند، و این می‌تواند منجر به کاهش انتشار کیفیت مقالات گردد(4)، این کاستی‌ها در گزارش مقالات به گونه‌ای است که باعث عدم اعتماد به مقاله می‌گردد و در مقابل صحت گزارش‌دهی باعث افزایش اعتماد خواننده و تصمیم‌گیرنده‌های بهداشتی به مقاله می‌شود(3). از این رو نقد مقالات به صورت علمی می‌تواند برای خوانندگان و محققین و پژوهشگران در راستای افزایش کیفیت مقاله مناسب باشد.به طور کلی چهار آیتم عمده و مهم در ارزیابی یک مقاله وجود دارد که عبارتند از: اهداف مطالعه، طراحی مطالعه، نتایج، بحث و نتیجه‌گیری. یکی از مهم‌ترین قسمت‌هایی که در قسمت طراحی مطالعه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد(4) و باعث اطمینان به نتایج می‌شود، استفاده از آزمون‌های آماری متناسب با اهداف مطالعه و بر اساس نوع متغیر‌های می‌باشد(4). از آنجایی که مطالعات اپیدمیولوژیک به شدت تحت تاثیر مخدوش‌کنندگی قرار دارند، انتخاب آزمون آماری مناسب بسیار حایز اهمیت است، اما نکته مهم‌تر منطبق بودن آزمون‌های آماری در قسمت روش‌ها با آنچه در گزارش ذکر می‌شود می‌باشد(5). آنچه که یک نویسنده در مقاله می‌نویسد، مسوولیتش را بر عهده دارد و آنچه در روش اجرا ذکر شده است، می‌بایست با قسمت نتایج هم‌خوانی داشته باشد، همچنین بحث با نتایج باید هم‌سو باشد و در حقیقت قسمت‌های مختلف مقاله با یکدیگر منطبق بوده و مشابه هم و در یک راستا باشد(4)، در مقاله مورد نقد واقع شده این هم‌خوانی وجود ندارد، به طوری که در قسمت روش اجرا از آزمون‌های آماری کای دو و فیشر نام برده شده است، که در نتایج از آن استفاده نشده است، همچنین در نتایج از ضریب همبستگی استفاده شده است، در حالی که در روش کار ذکر نشده است.همچنین در قسمت نتایج، به اهداف فرعی زیاد پرداخته شده است، در حالی که در مطالعات مداخله‌ای تاکید اصلی بر هدف عمده پژوهش که همان تاثیر مداخله می‌باشد، است و بهتر است، در قسمت نتایج بیش‌تر مورد توجه قرار گیرد و به نظر نمودار 2 ضرورتی ندارد و بهتر بود که در یک جدول کلیه روابط گزارش می‌شد، چرا که درک جدول برای خوانندگان راحت و در مطالعات مداخله‌ای بیش‌تر توصیه شده است(6). این در حالی است که همه آنچه آنالیز شده است، بحثی در مورد آن صورت نگرفته است. آنجه مطرح است، این می‌باشد که دلیل نویسندگان از ذکر برخی موارد یا خودداری از ذکر برخی آیتم‌ها آیا از نظر اخلاق علمی مورد تایید می‌باشد؟ یا این که نویسنده دلایلی برای این تناقض دارند؟با توجه به اهمیت مقالات در تصمیم‌گیری‌های بهداشتی(7) و پایین بودن گزارشات مطالعات مداخله‌ای و وجود کاستی‌ها در زمینه گزارش این نوع مقالات، برای اعتماد خوانندگان، نگارش مقاله توسط نگارنده طبق اصول علمی و بر پایه دانش مقاله‌نویسی و دقت بیش‌تر داوران مقالات در هنگام بررسی و تایید مقاله، ضروری به نظر می‌رسد و امید است با رعایت این نکات شاهد انتشار مقالات با کیفیت از نظر متدولوژی و محتوایی در مجلات پزشکی در کشور باشیم.