موانع انجام فعالیت‌های پژوهشی دانشجویی در دانشگاه‌های علوم پزشکی

پژوهش و تحقیق زیربنای اصلی پیشرفت و توسعه پایدار هر کشوری در دنیای کنونی است. مسلماً آشنایی افراد با اهداف و فرایند اجرا طرح‌های تحقیقاتی در دوران دانشجویی یکی از موثرترین راه‌های ارتقا سطح پژوهش در کشور است. از این منظر بررسی و مطالعه موانع انجام این طرح‌های مهم جلوه می‌نماید. هر چند که در این زمینه تاکنون پژوهشی اساسی و زیربنایی صورت نپذیرفته است اما در این میان معدود مطالعاتی همچون مطالعه عنبری و جدیدی با عنوان مقایسه دیدگاه دانشجویان محقق و غیرمحقق در مورد موانع انجام فعالیت‌های پژوهشی در دانشگاه علوم پزشکی اراک، و ارایه استراتژی‌های مناسب در مدیریت تحقیقات دانشجویی(1) صورت پذیرفته و در شماره اخیر مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی منتشر شده است. در این مطالعه اهم موضوعات مطرح شده از جانب دانشجویان شامل کمبود دستیاران پژوهشی دوره دیده، عدم استفاده از نتایج تحقیق در جامعه، ضعف دانشجویان در آشنایی با کتابخانه دیجیتال بوده است. اغلب موارد مذکور در این طرح‌ها از جمله عمده مشکلات و موانع اجرا طرح‌های دانشجویی است اما این تحقیقات به سایر موانع و علل عدم گرایش دانشجویان به تحقیق توجه کافی نداشته‌اند. تجربه شخصی اینجانب در مسوولیت‌های مختلف پژوهشی در دانشگاه و اجرای طرح‌های تحقیقاتی متعدد و چاپ مقالات متعدد در پایگاه اطلاعاتی مختلف نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین علل عدم تمایل دانشجویان به شرکت در کارهای تحقیقاتی، عدم آشنایی آن‌ها با مزایای حاصل از پژوهش در آینده کاری آن‌ها است. گواه این مطلب نیز تلاش اغلب دانشجویان سال آخر دوره کارشناسی جهت اجرا طرح تحقیقاتی و چاپ مقاله جهت ادامه تحصیل بدون آزمون است. در مصاحبه با این دانشجوان اعلب اظهار می‌نمایند که در صورت آگاهی از این مزایا از ترم‌های پایین‌تر تحصیلی جهت اجرا طرح تحقیقاتی اقدام می‌نموده‌اند. این مشکل در رشته‌های پزشکی بغرنج‌تر می‌گردد جایی که اولین طرح تحقیقاتی دانشجو، پایان‌نامه تحصیلی او است. دانشجویی که طی هفت سال تحصیلی صرفاً دو واحد درس تیوری آشنایی با این موضوع داشته و تاکنون به صورت عملی به اجرا تحقیقات نپرداخته و باید یکی از مهم‌ترین مراحل تحصیل خود را پشت سر بگذراند. یکی دیگر از موانع موجود در اجرا طرح‌های تحقیقاتی قابل مشاهده است عدم رعایت اخلاق در پژوهش و عدم رعایت حقوق دانشجو در هنگام ثبت طرح‌های تحقیقاتی و یا انتشار مقالات است به طوری که اغلب در هنگام انتشار مقالات نامه دانشجو براساس صلاح دید استاد و یا نیاز او به امتیازات جهت ارتقا در محل مناسب خود قرار نمی‌گیرد که این موضوع سبب دلسردی و از بین رفتن انگیزه پژوهش در دانشجویان می‌گردد.مسلماً با در نظر گرفتن این موارد در کنار سایر موضوعات مطرح شده در سایر تحقیقات و تلاش در جهت رفع آن‌های می‌توان شاهد جهش اساسی در کیفیت و کمیت طرح‌های تحقیقاتی دانشجویی بود که این مهم گام بلندی در جهت نیل به اهداف والای نقشه جامع علمی کشور و راهی برای رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز کشور عزیزمان است.