الزامات ارزیابی اثربخش در نظام آموزش پرستاری؛ یک مطالعه کیفی

مقدمه: آموزش پرستاری در ایران اگرچه از رشد و روند مثبتی برخوردار است ولی با چالش‌هایی مواجه است. وجود این چالش‌ها اهمیت توجه به الزامات ارزیابی را بیشتر می‌کند. مطالعاتی در زمینه ارزیابی در آموزش پرستاری انجام گرفته است، اما مطالعه‌ای در زمینه الزامات ارزیابی اثربخش در نظام آموزش پرستاری در ایران انجام نگرفته است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین الزامات ارزیابی اثربخش در نظام آموزش پرستاری انجام گردید.روش‌ها: این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوا در سال 1389 انجام شد. داده‌های این مطالعه از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 21 نفر از صاحب‌نظران و صاحبان فرایند ارزیابی شامل اعضای بورد پرستاری، روسا و معاونین و اعضای کمیته‌های ارزشیابی دانشکده‌های پرستاری و مامایی تیپ یک به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش تحلیل محتوا انجام شد.نتایج: مضمون‌های مرتبط با الزامات ارزیابی اثربخش در سه حیطه عوامل درون‌دادی، عوامل فرایندی و عوامل برون‌دادی نظام آموزشی به دست آمد. از حیطه عوامل درون‌دادی می‌توان الزامات زیرساختی ارزیابی آموزشی، توجه به الگوها و رویکردهای موثر ارزیابی، بازنگری در ابعاد و اجرای ارزیابی، توجه به معیارهای پذیرش دانشجویان، ارزیابی مستمر دانشجویان، توجه به توانمندی‌های مدرسین و مربیان بالینی و ارزیابی جامع از برنامه درسی را نام برد. مضمون‌های حیطه عوامل فرایندی شامل؛ تطابق اهداف ارزیابی با استانداردها، بازنگری ابزارهای ارزیابی، تشکیل کمیته پیگیری و ارایه بازخورد، بهبود شرایط ارزیابان، توجه به ذی‌نفعان و بهبود ارزیابی آموزش نظری و بالینی است. مضمون‌های حیطه عوامل برون‌دادی شامل ارزیابی موثر از پیشرفت تحصیلی دانشجویان، برقراری ارتباط با دانش‌آموختگان، توجه به توانمندی دانش‌آموختگان، آموزش مداوم دانش‌آموختگان، پیشرفت تحصیلی دانش‌آموختگان، سرنوشت شغلی دانش‌آموختگان، تعیین شرط اجازه کار دانش‌آموختگان و توجه به تاثیر‌گذاری دانش‌آموختگان بر جامعه می‌باشند.نتیجه‌گیری: اثربخش نمودن ارزیابی در آموزش پرستاری، نیازمند الزامات متعددی است. به کارگیری این الزامات در هر سه حیطه درون‌داد، فرایند و برون‌دادهای آموزشی توسط مدیران آموزش پرستاری می‌تواند اثربخشی ارزیابی در آموزش پرستاری را بهبود بخشد. همچنین انجام مطالعات بیشتر در این زمینه ضروری است تا با مطالعات گسترده‌تر بتوان یک نظام ارزیابی کارا جهت آموزش پرستاری طراحی نمود.