مقایسه تاثیر نقشه‌کشی مفهومی بالینی و فرایند پرستاری در توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری

مقدمه: ارتقای آموزش بالین و تفکر انتقادی در عرصه نظام آموزش علوم پزشکی کشور همچنان به عنوان چالشی جدی و در خور توجه باقی مانده است. صاحب‌نظران آموزشی معتقدند که جایگزینی روش‌های تدریس اثربخش در آموزش بالینی نظیر نقشه‌کشی مفهومی بالینی با فرایند پرستاری می‌تواند یکی از راه‌کارهای عملیاتی در جهت توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی در دانشجویان پرستاری باشد. بنابراین این پژوهش با هدف مقایسه تاثیر نقشه‌کشی مفهومی بالینی و فرایند پرستاری در توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری انجام شده است.روش‌ها: این مطالعه یک مطالعه تجربی از نوع کار آزمایی بالینی است. نمونه‌ها شامل 41 دانشجوی پرستاری روزانه ترم 4 دانشکده پرستاری و مامایی اصفهان بودند که به طور تصادفی در دو گروه فرایند پرستاری و نقشه‌کشی مفهومی بالینی قرار گرفتند. از دانشجویان در هر دو گروه خواسته شد تا در طی کارآموزی هر هفته یک نقشه مفهومی یا یک فرایند پرستاری برای فرد مبتلا به بیماری تهیه کنند. همچنین دانشجویان در روز اول، آخر و یک ماه بعد از کارآموزی به عنوان مبنایی برای اندازه‌گیری مهارت‌های تفکر انتقادی به سوالات آزمون مهارت‌های تفکر انتقادی کالیفرنیا- فرم ب در مدت 45 دقیقه پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون آنالیز واریانس با داده‌های تکراری استفاده شد.نتایج: یافته‌ها حاکی از آن بود که دانشجویان شرکت‌کننده در گروه نقشه‌کشی مفهومی بالینی در هیچ یک از ابعاد 5 گانه مهارت‌های تفکر انتقادی شامل تحلیل، استنباط، تفکر استقرایی و قیاسی و ارزشیابی توسعه نداشته‌اند و تفاوت آماری معناداری بین امتیازات روز اول، آخر و یکماه بعد از کارآموزی وجود نداشت. در مقابل یافته‌ها نشان داد که مهارت تفکر انتقادی دانشجویان گروه فرایند پرستاری در ابعاد استنباط و استدلال استقرایی در طول مدت پژوهش افزایش یافته است و تفاوت معناداری بین میانگین کلی امتیاز مهارت‌های تفکر انتقادی در این گروه یک ماه پس از مطالعه وجود دارد. این در حالی است که میانگین کلی تفکر انتقادی در دو گروه بلافاصله و یک ماه پس از کارآموزی از نظر آماری معنادار نبوده است.نتیجه‌گیری: هرچند با توجه به زمان و تعداد محدود دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه، نتیجه‌گیری قطعی در خصوص اثربخشی فرایند پرستاری و نقشه‌کشی مفهومی بالینی امکان‌پذیر نیست، اما شواهد موجود حاکی از آن است که فرایند پرستاری در مقایسه با نقشه‌کشی مفهومی بالینی در توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری موثر تر بوده است. به نظر می‌رسد لزوم انجام تحقیقات بیشتر در مدت زمان طولانی تر می‌تواند به تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد کمک نماید.