ارزش‌گذاری اقتصادی بهره‌برداری از گیاهان طبیعی خوراکی در جوامع محلی (مطالعه موردی: شهرستان ارومیه)

امروزه جمع‌آوری بی‌رویه گیاهان از طبیعت یک معضل جدی در ایران محسوب ‌می‌شود. هدف این تحقیق بررسی فرآیند جمع‌آوری گیاهی از طبیعت، تعیین آثار سوء آن بر اکوسیستم پوشش گیاهی، بررسی الگوی عرضه و تقاضا در سطح شهر ارومیه و ارزش‌گذاری اقتصادی آن است. ارزش اقتصادی گیاهان بر اساس دیدگاه مردم و بر مبنای قیمت‌‌های خرید و فروش برآورد گردید. پس از بازدید از مناطق و تکمیل پرسشنامه، نتایج حاصل توسط نرم‌افزار excel و spss تحلیل شد. یافته‌ها نشان ‌می‌دهد که جمع‌‌آوری گیاهان کوهی در ارومیه به طور گسترده رواج دارد. هیچ نوع نظارت عملی از سوی سازمان‌‌های مسئول وجود ندارد و در نتیجه انواع برداشت‌‌های تخریبی شامل برداشت ریشه، ریزوم، پیاز و کل گیاه صورت ‌می‌گیرد. در نتیجه، حدود 75 درصد گونه‌‌های برداشت شده در معرض انقراض‌اند. از نظر ارزش‌گذاری، ارزش سالیانه کل گیاهان برداشت شده از طبیعت ارومیه نیز 28967560 هزار ریال است. در میان گیاهان مورد بررسی، گیاه کنگر خوراکی دارای بیشترین ارزش و بیشترین حجم برداشت شده است. از نظر ارتباط ارزش گیاهی و حجم برداشت گیاهی با نوع برداشت از طبیعت نیز، برداشت تخریبی 78 درصد ارزش گیاهی کل و 75 درصد کل توده گیاهی برداشت شده را شامل ‌می‌گردد. ارزش 28967560 هزار ریال اگر چه عدد بزرگی نیست، ولی در مقیاس کشوری یک نشانگر مطلوب و هشداردهنده برای مدیران و برنامه‌ریزان منابع طبیعی است تا نسبت به برنامه‌ریزی درست در قبال هجوم افراد سودجو به طبیعت و پدیده برداشت گیاهی منفعل نباشند.

economic valuation of edible natural plants in local societies (case study: urmia county)

today, the indiscriminate collection of plants from nature is recognized as a significant issue in iran. this research investigates the process of plant collection from nature, assesses its adverse effects on the vegetation ecosystem, and analyzes the supply and demand patterns in urmia county, along with its economic valuation. the economic value of plants is estimated based on public perspectives, purchase and sale prices. the findings reveal widespread wild plant collection in urmia, facilitated by inadequate supervision from responsible organizations, leading to destructive harvesting practices such as uprooting, rhizome, bulb, and entire plants collection. consequently, approximately 75 percent of the harvested species face the risk of depletion. from an economic standpoint, the annual value of all plants collected from urmia’s natural environment is estimated at 28,967,560 thousand rials. notably, the locally known edible plant ’kangar’ holds the highest value and volume. analyzing the relationship between plant value, the amount of plant harvest, and the type of harvesting, destructive harvesting accounts for 78 percent of the total plant value and 75 percent of the overall volume of harvested plants. while the annual economic value may not seem substantial (28,967,560 thousand rials), it serves as a crucial indicator and warning for natural resource managers and national planners. this information underscores the need for strategic planning to address the interaction of local people with the surrounding natural areas.