مدل آمایش منابع جنگلی، راهبردی نوین در برنامه‌‌ریزی عرصه‌‌های جنگلی کشور

برنامه‌‌ریزی در حوزه منابع جنگلی کشور در وضعیت کنونی، در سیطره برنامه‌‌ریزی‌‌های ملی، منطقه‌ای و ناحیه‌ای است که این رویکرد صدمات زیادی به عرصه‌های جنگلی و ناپایدار شدن موجودیت آنها وارد کرده است. در این مطالعه لزوم به کارگیری فرایند آمایش منابع جنگلی در راستای برنامه‌‌ریزی و مدیریت کلان منابع جنگلی کشور و ارایه مدل تحلیلی چگونگی تدوین برنامه آمایش جنگل مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به ماهیت کلان نگری برنامه‌‌ریزی آمایشی، که طرح‌های مختلف توسعه و همچنین حفاظت از ‌محیط‌زیست را همزمان در خود در بر می‌‌گیرد، انتخاب این شیوه راهبردی مناسب در فرایند برنامه‌‌ریزی کلان منابع جنگلی است. تدوین مدل آمایش منابع جنگلی در این مطالعه بر اساس رویکرد تحلیل کیفی با کاربست شیوه‌‌ تحلیل استنادی و تحلیل محتوا صورت پذیرفت. در مدل ارایه شده، فرایند برنامه‌‌ریزی توسعه بر اساس ماهیت عملکردی و کارکردی اکوسیستم‌‌های جنگلی که خود منتج شده از ساختار و فرایند‌‌های زیستی این اکوسیستم‌‌ها است (تحلیل اکوسیستمی) و از طرفی دیگر بر اساس نوع ارتباط و همبستگی انسان و طبیعت (اکولوژی انسانی) صورت می‌‌پذیرد. اجرای این مدل در پنج مرحله شامل تحلیل شرایط موجود نواحی عرفی جنگلی، ارزیابی عرضه کارکردی اکوسیستم، ارزیابی تقاضای منابع جنگلی، تعیین واحدهای کارکردی مدیریتی و مرحله پنجم بهینه‏سازی توزیع کارکردها به انجام می‌‌رسد. با به کارگیری الگوی آمایش منابع جنگلی می‌‌توان به ارایه رویکردی پایدار در برنامه‌‌ریزی منابع جنگلی کشور دست یافت.

Spatial Forest Resources Planning Model: A New Strategy for Iranian Forest Planning

Currently, Iranian Forest resources planning is dominated by national, regional and subregional planning causing numerous damages to forests. In this study, the necessity of using a spatial forest resources planning process for macro management of country’s forest resources and presenting the analytical model to the current practice has been investigated. Given the nature of macro perspective of spatial planning which contains various development plans and environmental protection simultaneously, the selection of this model provides a suitable strategy in the process of macro forest resources planning. The model presented here was conducted using qualitative analysis, citation analysis and content analysis. In the proposed model, the development process uses the nature of the performance and function of forest ecosystems based on the structure and biological processes of the ecosystem (Ecosystem analysis). On the other hand, the process employs the correlation between human and nature (Human Ecology).‌ This model can be conducted in five stages including analysis of the existing conditions of customary forest areas, evaluation of ecosystem services supply, assessment of forest resources demand, determining the units of management and optimizing the distribution of services. By implementing the spatial forest resource planning, a sustainable approach can be achieved in planning the forest resources of Iran.