بررسی جایگاه مولفه‌‌های اصلی محیط‌زیست در کتاب‌‌های درسی پایه دهم متوسطه دوم

هدف این پژوهش، بررسی جایگاه مولفه‌های محیط‌زیست در کتاب‌‌های درسی پایه دهم است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه پژوهشی شامل همه کتاب‌‌های درسی پایه دهم است که در سال 1399 چاپ شده است. ده عنوان از کتاب‌‌های درسی پایه دهم به صورت هدفمند در نمونه قرارگرفت. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که با قضاوت متخصصان ساخته شده است و داده‌های حاصل با استفاده از شاخص‌های توصیفی در فرایند تحلیلی «آنتروپی شانون» مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش بیانگر آن است که: 1. فراوانی مولفه‌های محیط‌زیست در کتاب‌‌های درسی پایه دهم رشته علوم انسانی 410 مورد، در رشته علوم تجربی 679 مورد و در رشته ریاضی فیزیک 535 مورد است و آزمون خی‌‌دو، معنی‌‌دار بودن این تفاوت را نشان می‌‌دهد. 2. در کتاب‌‌های درسی پایه دهم رشته علوم انسانی، به مولفه «بهداشت و سلامت» با ضریب اهمیت 0.181، بیشترین توجه و به مولفه‌‌‌های«منابع‌طبیعی» با ضریب اهمیت 0.069 و «جمعیت» با ضریب اهمیت 0.067، کمترین توجه شده است. 3. در کتاب‌‌های پایه دهم رشته علوم تجربی، به مولفه «حیات وحش» با ضریب اهمیت 0.125، بیشترین توجه و به مولفه ‌‌های«اثرات محیط‌زیستی بحران‌‌های طبیعی (سیل، زلزله، آتش سوزی)» با ضریب اهمیت 0.028 و «جمعیت» با ضریب اهمیت 0.008 ،کمترین توجه شده است. 4. در کتاب‌‌های پایه دهم رشته ریاضی، به مولفه «مصرف بهینه» با ضریب اهمیت 0.141، بیشترین توجه و به مولفه ‌‌های«معضلات و تهدیدات محیط‌زیست» با ضریب اهمیت 0.033 و «جمعیت» با ضریب اهمیت 0.01، کمترین توجه شده است.

Investigating the Status of Main Components of Environmental Lessons in the Textbooks of the Tenth Grade Schools in Iran

The purpose of this study was to investigate the position of environmental components in the tenth grade textbooks in Iran. The research method was descriptive using content analysis. The statistical population included the books of the tenth Grade Schools, investigated totally without any sampling. A researchermade content analysis inventory which was compiled by expert judgments and examined by descriptive indices using analytical process of Shannon Entropy, was employed to gather data. The result showed that:1. The frequency of environmental components in the tenth grade textbooks of humanities was 410, in natural sciences was 679 and in mathematics physics was 535. 2 In the tenth grade textbooks of the humanities, component & Sanitation and Health& with importance coefficient of 0.181 was the most important dimension and component & population& with importance coefficient of 0.067 was the least important dimension. 3. In the tenth grade textbooks of the natural science, component & wildlife & with importance coefficient of 0.125 was the most important dimension and component &population& with importance coefficient of 0.008 was the least important dimension. 3. In the tenth grade textbooks of the mathematics, component &sustainable consumption& with importance coefficient of 0.141 was the most important dimension and components “problems of and threats to the environment”, and &population& with importance coefficient of 0.03 and 0.01, respectively were the least important dimensions.