زمین شناسی، کانه‌ زایی و زمین شیمی رخ‌ داد معدنی مس آق‌ کند (شمال زنجان، پهنه طارم هشتجین)

منطقه آق‌کند در فاصله 48 کیلومتری شمال زنجان واقع شده است و بخشی از زیرپهنه طارم هشتجین در پهنه ساختاری البرز باختری آذربایجان محسوب می‌شود. کانه‌زایی مس در این منطقه به‌‌صورت رگه‌ کوارتز فلوئورین مس دار در میزبان گدازه‌های بازالت آندزیتی ائوسن رخ‌داده است. بر اساس بررسیهای میکروسکپی، کانه‌های فلزی در منطقه آق کند شامل کالکوپیریت و به مقدار کمتر اسپکیولاریت، کانیهای مرحله سوپرژن و کانیهای باطله کوارتز، فلوئورین و کلریت هستند. مهمترین بافتهای کانسنگ شامل دانه ‌پراکنده، رگهرگه‌چه ای، بِرشی، پرکننده فضای خالی، جانشینی، کوکاد، قشرگون، گل کلمی و پَرمانند است. شش مرحله کانه زایی در رخ‌داد معدنی مس آق کند، قابل تشخیص است. این مراحل با رگه رگه‌چه های فلوئورین (مرحله اول) آغاز و به ترتیب با ته نشست کوارتز و کالکوپیریت در رگه ها و سیمان گرمابی بِرش ها (مرحله دوم)، رگه رگه‌چه های کوارتز اسپکیولاریت (مرحله سوم)، رگه‌چه‌های منفرد و یا دسته رگه‌چه های نیمه موازی تا متقاطع کوارتز (مرحله چهارم)، بافت رگه رگه‌چه ای و پرکننده فضاهای خالی کلریت (مرحله پنجم) و سرانجام تشکیل مالاکیت و هیدروکسیدهای آهن به‌صورت رگه رگه‌چه ای و پرکننده فضاهای خالی (مرحله ششم) ادامه یافته است. دگرسانی گرمابی به بخشهای سیلیسی و کلریتی‌شده پهنه های کانه دار محدود می شود. دگرسانی پروپلیتی (سریسیت، اپیدوت، کلسیت و کلریت) در خارج از بخشهای کانه دار رخ‌داده است. مقایسه الگوی عناصر کمیاب در گدازه های بازالت آندزیتی سالم و بدون کانه زایی ائوسن، گدازه های ریولیتی ریوداسیتی الیگوسن و بخشهای کانه دار، نشان دهنده ارتباط احتمالی سیالات کانی ساز با گدازه های ریولیتی ریوداسیتی الیگوسن است. هرچند شسته شدن برخی عناصر از گدازه های بازالت آندزیتی میزبان نیز می تواند در تشکیل کانی سازی منطقه موثر بوده باشد، ویژگیهای رخ‌داد معدنی مس آق‌کند با کانسارهای اپی ترمال فلزات پایه قابل مقایسه است.