بررسی فرآیندهای انتقال اکسیژن به داخل کومه‌‌های سنگ باطله معدن مس سرچشمه

اکسایش پیریت و تولید زهاب اسیدی یکی از مشکلات زیست‌محیطی معادن سولفید فلزی است. میزان حضور اکسیژن در مجاورت کانیهای سولفیدی، مهمترین عامل کنترل‌کننده میزان اکسایش این کانیهاست. بنابراین شناسایی فرآیندهای موثر در انتقال اکسیژن به داخل کومه‌‌ های سنگ باطله در ارزیابی زیست محیطی بسیار اهمیت دارد. در این پژوهش،30 نمونه از 6 ترانشه حفر شده در کومه‌‌‌های باطله 19 و 31 معدن مس سرچشمه برداشت و با استفاده از تجزیه xrd، آزمایش astm-d2492، آزمایش ph‌ خمیری، تحلیل دانه‌بندی و همچنین مشاهدات صحرایی، فرآیندهای انتقال اکسیژن به مواد باطله، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج xrd نشان داد کانیهای کوارتز، آلبیت، مسکویت، کلریت، پیریت و ارتوز کانیهای غالب در نمونه‌ها هستند. با توجه به حضور پیریت در اکثر نمونه‌ها و نبود کانیهای کربناته، تولید زهاب اسیدی در کومههای سنگ باطله معدن مس سرچشمه قابل انتظار بود. بر اساس مشاهدات صحرایی، مجراهایی با شارش قوی هوای گرم و مرطوب در اعماق 3 تا 5 متری شناسایی شد که در نمونه‌های مرتبط با آن، میزان رطوبت (25/8 و 43/13 درصد) و سولفات (5/4 و 02/7 درصد) بالا و در مقابل میزان پیریت (5/1 و 23/6 درصد) و ph (13/3 و 88/2) پایین است. نتایج به‌دست آمده همچنین نشان داد، دو عامل ناهمگنی اندازه ذرات و حضور لایه هاردپن، کنترل‌کننده شدت فرآیندهای انتقال اکسیژن می‌باشند. این عوامل باعث شده‌اند همرفت هوا از مواد درشت‌دانه کف و اطراف کومه‌‌، فرآیند مسلط در رساندن اکسیژن به پیریت باشد. تسلط این فرآیند باعث وفور اکسیژن، دمای بالا و ایجاد شرایط مناسب برای فعالیت باکتری‌های اکسید‌کننده پیریت شده که اکسایش پیریت با شدت بیشتر و تا اعماق پایین‌تر کومه سنگ باطله‌‌ را به دنبال دارد.