پترولوژی، شیمی کانیها و محیط تکتونوماگمایی سنگهای آتشفشانی شمال شرق فرمهین (شمال اراک)

منطقه مورد مطالعه متعلق به زون ساختارى ارومیه ـ دختر در استان مرکزی است که در شمال شرق فرمهین و شمال اراک قرار گرفته است. سنگهای آتشفشانی مورد مطالعه دارای ترم‌های مختلف سنگی از قبیل آندزیت، داسیت، ریوداسیت، ایگنمبریت و توف می‌باشند و به لحاظ سنی به ائوسن میانى وفوقانى تعلق دارند. بافت غالب این سنگها پورفیری، پورفیری میکرولیتی، میکرولیتی و بعضاً غربالی است. از دیدگاه کانی‌شناسی بلورهاى پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، آمفیبول، کوارتز و بیوتیت کانیهاى اصلى، و زیرکن، آپاتیت و کانیهاى کدر کانیهاى فرعى هستند. ریز پردازش الکترونی کانیها بر اساس آنالیز میکروپروپ نشان می‌دهد که پلاژیوکلازها در سنگهای آندزیت بازالت یا از نوع لابرادوریت، بیتونیت، آنورتیت بوده و پیروکسن‌ها اوژیت، پیژونیت و کلینوانستاتیت تشخیص داده شده‌اند. بررسى میکروسکپى گدازه‌هاى مذکور شواهد آلایش ماگمایى را به‌صورت منطقه‌بندى نوسانى درپلاژیوکلازها‌، آثار خوردگى در پلاژیوکلازها و ظهور خرده کانیهای بازیک نشان مى‌دهند. وجود حاشیه سوخته در آمفیبول‌ های موجود بیان‌کننده دمای بالای ماگمای سازنده حین فوران است. نمودارهاى ژئوشیمیایى طبیعت سنگهاى مورد بحث را کالکوآلکالن معرفى مى‌کند. نمودارهای جداکننده محیط زمین‌ساختی سنگهای آتشفشانی، این سنگها را در زمره سنگهای حاشیه قاره قرار می‌دهد که در گستره ی زون فرورانش قرار گرفته و متعلق به کمربند آندزیتهای کوه‌زایی هستند.موقعیت نمونه‌ها در نمودارهاى عناصر اصلى نسبت به سیلیس پدیده تفریق ماگمایى را نشـان می‌دهد. نتایج حاصل از مقایسه نمودارهاى عنکبوتى سنگهاى منطقه با کندریت و مورب، مبین آلودگى ماگماى مادر است. به نظر مى‌رسد که دو فرآیند آلودگى‌بخشى و تبلور بخشى (afc) در تشکیل سنگهاى مورد مطالعه نقش مهمى داشته است.