زمین‌شیمی گدازه‌های بالشی و کلینوپیروکسن موجود در آنها: افیولیت ملانژهای نایین و عشین (شمال شرقی استان اصفهان)

افیولیت‌‌های نایین و عشین در شمال شرقی استان اصفهان و در غرب خرده قاره شرق - ایران مرکزی قرار گرفته‌اند. گدازه‌های بالشی از مهمترین واحدهای تشکیل‌دهنده آنها با سن کرتاسه هستند. درجه ذوب‌بخشی کمتر پریدوتیت‌های گوشته در افیولیت عشین و مذاب حاصل از ذوب کلینوپیروکسن آنها موجب بازیک‌تر و غنی‌تر شدن گدازه‌های بالشی عشین و درجه ذوببخشی بالاتر و ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن و در نتیجه افزوده شدن سیلیس به مذاب در حال صعود موجب تشکیل مذابهای اسیدی‌تر (آندزیت تا بازالت آندزیتی) و تهی‌شده‌تر (از نظر عناصر کمیاب)‌ در افیولیت نایین شده است. میزان ree نمونه‌های سنگ‌کل نایین بیشترین شباهت شیمیایی را با نمونه‌های iat دارند اما نمونه‌های عشین ترکیب morb را نشان می‌دهند. با توجه به شواهد پتروگرافی، مقدار کم نسبت eu/eu* در فنوکریستال‌های کلینوپیروکسن‌ عشین و مقادیر محاسبه شده kd کلینوپیروکسن و غنی‌شدگی عناصر نادر خاکی سنگین در ترکیب مذاب در حال تعادل با کلینوپیروکسن (به‌ویژه در منطقه عشین)، تبلور پلاژیوکلاز نسبت به کلینوپیروکسن در منطقه عشین نسبت به نایین تقدم و شدت بالاتری داشته و در نتیجه، مذاب در حال تعادل با کلینوپیروکسن در عشین ماهیتی شبیه ترکیب morb و در نایین شبیه به iat نشان می‌دهد. بنابراین، علی‌رغم مجاورت این دو مجموعه افیولیتی و برخی شباهتهای صحرایی و پتروگرافی، گدازه‌های بالشی این دو مجموعه افیولیتی هم از لحاظ ترکیب مذاب اولیه و هم از نظر فرآیندهای تفریق و محیط تشکیل با هم متفاوت هستند.