تعیین همبستگی فضایی بین موقعیت گسلها و کانسارها با استفاده از روشهای زمین‌آماری با مطالعه موردی در استان یزد

تعیین محدوده های مستعد به‌منظور مطالعات اکتشافی کانسارها، یکی از مهمترین مراحل پی جویی در مقیاس ناحیه ای است. روشهای مختلفی برای مشخص‌کردن این نواحی وجود دارد که از پی جوییهای ژیوفیزیکی و ژیوشیمیایی تا روشهای سنجش از دور و روشهای پیچیده آماری تغییر می کند. با توجه به فرضیه وجود ارتباط فضایی در الگوی پراکندگی کانسارها با ایالت های فلززایی، کمربندهای فلززایی، عوامل ساختاری و تکتونیکی از جمله خطواره ها، گسلها، و غیره، می توان روابط و تفسیرهایی را در این باره ارایه داد و از این نشانه ها در اکتشافات مقدماتی برای محدود‌کردن نواحی مستعد مطالعه به‌عنوان روشهای جدید استفاده کرد. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش زمین‌آماری است. این روش با در نظر‌گرفتن موقعیت فضایی گسلها و کانسارهای فلزی اکتشاف‌شده (مورد‌مطالعاتی کانسارهای فلزی استان یزد) به‌عنوان داده های اولیه و کمّی‌کردن ارتباطات فضایی (اتوکورولاسیون) موجود، انجام شده است. بررسیها بر روی تعداد 807 گسل اصلی و فرعی و تعداد 76 کانسار فلزی که عمدتاً از منشا هیدروترمال بودند، انجام‌گرفت. برای انجام این تحقیق، پس از جمع آوری اطلاعات در محیط نرم‌افزاری arcviewgis به‌منظور انجام بررسیهای زمین‌آماری، متغیر ناحیه ای (فاصله گسلها و کانسارها) توسط زیر برنامه ای در نرم افزار mathematica منظم سازی گردید. عملیات واریوگرافی روی داده ها برای یافتن ساختار فضایی و مطالعات زمین‌آماری انجام شده در نرم‌افزار surpac نشان‌داد که فرضیه وجود ارتباط فضایی برای متغیر ناحیه ای تعریف‌شده صادق است. عمده بررسیها در این تحقیق مربوط به عملیات واریوگرافی به‌منظور تعیین جهت عمومی و شعاع تاثیر گسلها و کانسارهااست. نمودار واریوگرام های رسم‌شده، احتمال وجود کانسارها را به‌صورت تابع امتداد گسلها و فاصله از آنها بیان می کند. بدین‌صورت که واریوگرام های جهتی و نقشه واریوگرام رسم‌شده، بهترین امتداد را برای بررسیهای بیشتر اکتشافی به‌صورت امتداد موازی با آنها در آزیموت 130 و با فاصله تاثیر 64 کیلومتر معرفی می کند. با مشخص‌شدن ساختار فضایی در جهات گوناگون، محدوده کانی زایی گسلها و همچنین تعداد کانسارهای مرتبط با مهمترین گسلها مشخص شده است.