مروری بر ژیوشیمی و ایزوتوپ Rb/Sr و Sm/Nd توده‌های نفوذی گرانیتوییدی ژوراسیک میانی و ترشیاری: دیدگاهی نوین بر تکتونو‌-‌ ماگماتیسم و کانی سازی این دوره زمانی ایران

در دوره زمانی ژوراسیک میانی یکی از شدیدترین رخداد‌های ماگماتیسم در ایران رخ داده است. از جمله توده‌های نفوذی گرانیتوییدی این دوره می‌توان به توده یا کمپلکس‌های نفوذی الیگودرز، الوند، آستانه، بروجرد، ملایر و چاه دزدان در زون سنندج- سیرجان، شیرکوه و آیرکان در زون ایران مرکزی و شاه کوه، سرخ کوه و کلاته آهنی در بلوک لوت اشاره کرد. اغلب این توده‌های نفوذی از نوع پرآلومینوس‌‌ بوده و در سری کالک آلکالن پتاسیم بالا جای می‌گیرند. نسبت cao/na2o (12/0-37/8) منشا فقیر از رس را برای تولید ماگمای بیشترینه این توده‌های نفوذی پیشنهاد می‌دارد. در نمودار توزیع عناصر نادر خاکی نرمالیزه شده به کندریت عناصر نادر خاکی سبک (lree) غنی شدگی چندانی نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین (hree) ندارند و الگوی نسبتاً مسطحی را نشان می‌دهند. همچنین در این نمودار عنصر eu آنومالی منفی دارد که نشان‌دهنده شرایط احیایی تشکیل ماگما و یا منشا گرفتن آن از عمق پایداری پلاژیوکلاز است. نمودار عنکبوتی نرمالیزه شده نسبت به بخش تحتانی پوسته قاره‌ای غنی شدگی عناصر لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ (lile) مانند k, cs, rb و عناصر خاکی کمیاب سبک (lree) ( ( la, ce و کاهیدگی عناصر ba,nb,ta,sr,ti را نشان می‌دهد. مقادیر اولیه ایزوتوپ 87sr/86sr این توده‌ها بین 70609/0 تا 71938/0 و مقدار اولیه ?nd آن منفی و بین 51/6- تا 1/1- در تغییر است که نشان‌دهنده منشا گرفتن ماگما از پوسته قاره‌ای است. شواهد ژیوشیمیایی و ایزوتوپی این توده‌های نفوذی را با منشا پوسته قاره‌ای، تیپ s و حاصل از برخورد قاره‌ها معرفی می‌نماید. شواهد زمین‌شناسی همچون توقف در رسوب گذاری، دگرگونی ناحیه‌ای، جای گیری افیولیت و نیز کانه‌زایی مرتبط با زون برخورد قاره‌ها، تاییدی بر برخورد بین دو صفحه ایران و عربی در دوره زمانی ژوراسیک میانی است.