متالوژنی کانسارهای مس مانتو با نگاهی ویژه به کانسار مس نسیم، شمال غرب بردسکن، خراسان رضوی

مهم ترین کانسارهای نوع مانتو در ناحیه کردیلرای ساحلی وکردیلرای مرکزی در شمال شیلی واقع شده اند. در ایران، کانسارهای مس نوع مانتو در زون ساوه- جیرفت، آتشفشان‌های شرق ایران‌، مجموعه آتشفشانی- نفوذی البرز- آذربایجان، ناحیه سبزوار و زون سنندج- سیرجان گزارش شده‌اند که نشان‌دهنده وجود توانایی قابل‌توجه از این نوع کانسار است. محدوده معدنی مس نسیم در شمال ­شرق ایران و در شمال غرب شهرستان بردسکن واقع‌شده است. این کانسار بخشی از صفحه ایران مرکزی و قسمتی از زیر پهنه سبزوار و منطقه اوریان است. واحدهای زمین شناسی رخنمون‌یافته در مناطق مورد بررسی شامل سنگ های آتشفشانی اواخر ترشیری (‌پالئوسن- ائوسن) و سنگ های رسوبی از جمله کنگلومرا و سنگ آهک است. در کانسار مس نسیم، کانی سازی در یک افق خاص که واحد کنگلومراست، ایجاد شده است. کنگلومرا از قطعه‌های آتشفشانی و سیمان کربناته و آتشفشانی تشکیل‌شده است. مهم ترین و اصلی ترین کانی سولفیدی موجود در منطقه مورد بررسی، کالکوسیت است. دگرسانی در محدوده نسیم به دو دسته تقسیم می شود: 1) قبل از کانی سازی و 2) هم‌زمان با کانی سازی. دگرسانی قبل از کانی سازی شامل سلادونیت، کربناتی، سیلیسی و پروپیلیتیک ناحیه‌ای است و در نوع دوم که هم‌زمان با کانی سازی است، مقدار جزئی کلریت، زئولیت و کلسیت ایجاد شده است. در این سامانه محلول دارای شیمی متفاوتی نسبت به سامانه‌های کانی سازی دیگر مانند iocg و ماسیوسولفید، پورفیری و ... است؛ زیرا در این کانسار محلول کاملاً احیایی و فقیر از آهن و سیلیس است.

metallogeny of manto-copper deposits, special view in nasim copper deposit, northwest of bardaskan, khorasan razavi

the most important manto-type deposits are located in the coastal and central cordillera, northern chile. manto-type copper deposits have been reported in iran in saveh-jiroft zone, the volcanoes of eastern iran, the volcanic-intrusive complex of alborz-azerbaijan, sabzevar zone, and sanandaj-sirjan zone. nasim copper deposit is located in the northwest of bardaskan, northeastern iran. the deposit is part of the iranian plateau, sabzevar subzone, and oryan region, located at the end part of the khaf-kashmar-bardaskan magmatic belt. the geological units in the area include the late tertiary (paleocene-eocene), volcanic rocks, and sedimentary rocks including conglomerate and limestone. in nasim deposit, mineralization has been done in conglomerate unit as a particular horizon. this unit is composed of volcanic fragments with carbonate and volcanic cements. chalcocite is the most important and main sulphide mineral in the study area. alteration can be divided into pre-mineralization and syn-mineralization stages. pre-mineralization includes celadonite, carbonate, silicified, and propylitic alteration. syn-mineralization consists of small amounts of chlorite, zeolite, and calcite. in this system, the chemistry of solution is different from those of other systems such as iocg, massive sulfide, porphyry etc., due to completely reduced and iron and silica-deficient solution.