پتروژنز پگماتیت‌ های کرندوم‌ دار خاکو در حاشیه مجموعه گرانیتی الوند و مقایسه آن با کانسارهای مهم یاقوت و سافایر در جهان

کرندوم‌های آبی رنگ (سافایر) در منطقه خاکو در مجموعه آذرین الوند در پگماتیت‌های سینیتی یافت می‌شوند. از دیدگاه سنگ‌نگاری، زمینه اصلی سنگ از فلدسپار و مقادیر اندکی کوارتز تشکیل‌شده است که بلورهای کرندوم به رنگ آبی شفاف تا نیمه شفاف به طول 1 تا 6 سانتی‌متر را که با غلافی از میکا با ترکیب مسکویتی تا فنژیتی پوشیده شده است، در بر‌می‌گیرد. به نظر می‌رسد، هسته بلورهای کرندوم در مرحله ماگمایی در تعادل با میکا+ آلومینوسیلیکات+ فلدسپار± پرتیت متبلور‌شده است و در مرحله متاسوماتیک بعدی، بلورهای کرندوم از واکنش پلاژیوکلاز و میکا رشد یافته‌اند. ترکیب شیمیایی کانی‌های اصلی در سنگ‌های پگماتیتی بیانگر منشا ماگمایی این سنگ‌هاست که طی فرایند تفریق تشکیل شده‌اند. در ادامه، چرخه متاسوماتیکی با کاهش محتوای سیلیس یا سیلیس‌زدایی و افزایش نسبت al/si شرایط زمین‌شیمیایی برای تشکیل بلورهای کرندوم جدید و رشد مجدد کرندوم‌های اولیه مهیا شده است. این فرایندها که طی چرخه‌های پساماگمایی در توده‌های گرانیتی ایجاد می‌شود، به فرایندهای پلوماسیتی معروف است. طبقه‌بندی‌های انجام‌شده در پگماتیت‌ها، بر اساس فراوانی عناصر کمیاب و محتوی فسفر در بلورهای فلدسپار بیانگر بارور بودن این سنگ‌ها از عناصر کمیاب است. این پگماتیت‌ها در گروه غنی از لیتیم و بریلیم قرار‌گرفته است. همچنین مقایسه ترکیب شیمیایی بلورهای کرندوم با ذخایر معروف کرندوم در سایر نقاط جهان نشان می‌دهد، این سنگ‌ها همانندی ویژه‌ای با ذخایر کرندوم ماگمایی در ارتباط با توده‌های نفوذی سینتی دارد. به علاوه، این سنگ‌ها ترکیب مشابه با ذخایر ماگمایی ایجاد‌شده با فرایندهای متاسوماتیکی نشان می‌دهد.