«جذابیت»، عنصری زیبایی‌شناختی در رمان

رمان هنری، زبانی است که قوای حسی و عقلانی-‌ زبانی را همزمان درگیر می کند. به دلیل اینکه هنر است، به ما وعدۀ لذت بردن می دهد و به دلیل اینکه عقلانی است، نسبت ما را با منطق درونیِ خودش و منطق جهانِ بیرون برقرار نگاه می دارد. رمان با جذابیت خویش ما را به خواندنش دعوت و با تدام لذت، ما را به ادامۀ خواندن ترغیب می کند. در زمان ه ایی که جذابیت های رواییِ ویدئویی- مجازی فراوانی در جهان وجود دارد، رمان هنوز می تواند وعدۀ لذت‌بخش ویژه و دور از دست رقیبانی را به ما بدهد و با تداوم لذت، موجباتِ خوانش متمرکز ما را فراهم آورد؛ اما این لذت از چه جنسی است و عوامل القای لذت در رمان کدامند؟ پرسش از لذت در رمان، زیرمجموعۀ پرسش های زیبایی‌شناختی رمان است. جذابیتِ رمان در کنار حقیقت مندی و تقلیل‌ناپذیری، یکی از بنیادهای زیباییِ رمان است. در پژوهش های فارسی صورت گرفته بر رمان، به موضوع جذابیت و لذت خوانش رمان کمتر پرداخته شده است. این پژوهش درصدد است به پرسش «رمان چگونه می تواند جذاب باشد؟» پاسخ دهد. رویکرد این پژوهش، زیبایی شناختی و متن محور است. در پایان شاهد خواهیم بود که رمان با برانگیختن کنجکاوی، توسعۀ تجربۀ عاطفی، برانگیختن شور، تنش و وعدۀ فرجام و درنهایت با رفتن به بیراهه و تعویق، جذابیت و لذتِ زیبایی شناختی را برای مخاطب فراهم می سازد.

“allure” as an aesthetic element in novel

a novel is a linguistic art that engages sensory and intellectual-linguistic faculties at the same time. since it is art, it promises us pleasure, and because it is rational, it maintains our relationship with its own internal logic and the logic of the outside world. novel invites us, with its allure, to read and encourages us, with ongoing pleasure, to keep doing so. at a time when video-virtual narratives fascinate the world, novel can still hold the promise of unique pleasure beyond the reach of its competitors, fostering our focused reading. but, what kind of pleasure is this and what are the factors that induce pleasure in a novel? the question concerning its allure is a subset of aesthetic questions about novel. the allure of novel is at the core of its beauty, along with its truthfulness and irreducibility. in the persian studies on novel, the allure and pleasure of reading novels has been less discussed. with an aesthetic and text-oriented approach, this research attempts to answer the question &how can a novel be alluring?&. in the end, we will see that novel provides allure and aesthetic pleasure to the audience by stimulating curiosity, developing emotional experience, arousing passion, tension and the promise of a resolution, as well as detouring and postponement.