رتوریک جابجایی و مفصل بندی در گلستان سعدی

در هر متنی دو سطح از ابهام ترجمه و نسبت وجود دارد که مبنای تبیین رتوریک آن متن از منظرهای مختلف متن کاوی اعم از فرمالیستی و گفتمانی است. در اغلب متن های کلاسیک سطوح مذکور ابهام، کم‌وبیش توامان وجود دارند؛ اما در برخی از متن ها، یک سطح بر دیگری چربیده است. گلستان سعدی از جمله متن هایی است که اساس رتوریک آن بر پایۀ ابهام نسبت و انواع جابه‌جایی و مفصل بندی سامان یافته است. در این نوشتار، رتوریک گلستان یا مواجهۀ مولف-راوی با شنونده/ خواننده برمبنای ابهام نسبتِ برسازندۀ آن متن در قالب انواع جابه‌جایی و مفصل بندی زبانی‌روایی دلالت یابی، طبقه بندی و تفسیر شده است. مبنای تحلیل، مفاهیم و اصطلاحات چند حوزۀ ارتباط شناختی همچون معناشناسی، بلاغت، روایت شناسی و گفتمان کاوی است. نتیجه نشان می دهد که بنا به وجه غالب ابهام نسبت در گلستان، مولف- راویِ متن از چهار شکل دلالت ورزیِ توسیع/ شناورسازی، پیش اطلاع رسانی، پیوند/ التقاط و تکرار/ انباشت جهت تبادل معنا یا انتقالِ «پیام_نیرو» بهره برده است که برخی از این موارد ضمن ایجاد تنوع حاوی نوع‌گشودگی و چندصدایی بوده؛ بر همین اساس، توجه شنونده/ خوانندگان را به خود جلب کرده است. در مواردی هم وجه هدایت/ بازدارندگی متن، شنونده/ خواننده را زیر چتر حمایت یاکنترلِ مولف-راوی مهار کرده است. البته همنشینی همۀ موارد، ضمن جهت دهی به شنونده/خوانندگان، در اغلب موارد آنها را به صحنی گشوده از برساخت واقعیت سوق داده است و استنباط آنان را در مواجهه با موضوع بازنمایی محدود نکرده است.

displacement and articulation rhetoric in sa’adi’s golestān

in every text, there are two levels of ambiguity of translation and ratio, which are the basis of the rhetorical explanation of the text from different perspectives of textual analysis, whether formalistic or discursive. in most of the classical texts, the aforementioned levels of ambiguity more or less exist, but in some texts, one aspect outweighs the other. sa’adi’s golestān is one of the texts whose rhetorical basis is based on the ambiguity of ratio and types of displacement and articulation. in this article, the rhetoric of golestān or the confrontation of the author-narrator with the listener/reader is classified and interpreted based on the ambiguities of the relationship between the creator of the text in the form of displacement and the significance of linguistic-narrative articulations. the basis of the analysis is the concepts and terms of several communicative fields such as semantics, rhetoric, narratology and discourse analysis. the result shows that, according to the dominant aspect of ratio ambiguity in golestān, the author-narrator of the text uses four levels of extension / floating, pre-information, connection / eclecticism and repetition/accumulation in order to convey meaning or communicate the message–force. some of these cases, while creating diversity, contain the type of openness and polyphony, which help to draw the attention of listeners/readers. in some cases, the direction-inhibition aspect of the text restrains the listener/reader under the support-control umbrella of the author-narrator. of course, all cases considered, while directing the listeners/readers, in most cases the text leads them to an open state of reality, which does not limit inferences in the reader’s encounter with the textual and conceptual representations.