بررسی تاثیر قدرت بر کتاب عالم‌آرای صفوی بر اساس جامعه‌شناسی زبان

آثار به جای مانده از هر دوره‌ حکومتی، آیینه‌ تمام‌عیار فکر و فرهنگ و زبان آن دوران است. بازتاب ایدئولوژی و ذهنیت و زبان و سیر و سلوک ار‌کان قدرت، تاثیر مستقیم و غیرمستقیم در شکل‌دهی به محتوی و ساختار آن دسته از آثار مکتوب دارد که نقش عمده در هویت‌بخشی به ماهیّت قومی و زبان ارتباطی و گفتمان فکری را عهده دار است. از آن جا که قدرت حاکم بر دوره‌ صفوی از سه بخش پادشاهان صفوی، قزلباشان سپاهی و عالمان دینی تشکیل شده بود و این سه گروه از سه گفتمان نظامی، دینی و عرفانی برخوردار بودند، سه نوع زبان متفاوت و متناسب با گفتمان خود برای برقراری ارتباط با مردم داشتند. اشتراک در مقاصدی چون حفظ قدرت و استمرار سلطه‌ سیاسی بر مردم، اغلب موجب کنار آمدن با تضادهای فکری و فرهنگی بین عرفان، مذهب و سپاهی‌گری می‌شد و به همان سان که از سه زبان شخصیت پرست عرفان و معنویت‌گرای مذهب و خشونت نظامیان برای تسلّط بر جامعه استفاده می‌کردند، از امکانات موجود در هر سه گفتمان نیز برای نگارش آثار ادبی و تاریخی بهره می‌گرفتند و آثاری مخصوص و متناسب با شیوه‌ حکومت‌داری خود خلق می کردند که این تاثیر قدرت بر زبان نثر آن دوره نمایان است. از آن جا که از نظر جامعه شناسی زبان، زبان ابزار اعمال قدرت است و از این طریق علوم انسانی را به علوم اجتماعی و زبان شناسی پیوند می دهد، این پژوهش به گفتمان تاثیر قدرت بر کتاب عالم آرای صفوی از منظر جامعه شناسی زبان می پردازد و مشخص می کند که کدام قدرت ها با چه بسامدی و در چه قالبی بر نثر این کتاب تاثیر گذاشته اند.

a sociolinguistic investigation of the influence of power in ālam-ārā-ye safawi

the works remaining from any period are definitive mirrors of the thought, culture and language of that era. the reflection of ideology, mentality, language, and the path and practice of the pillars of power have both direct and indirect effects on shaping the content and structure of the writings, which play a major role in giving identity to the ethnicity, language, and intellectual discourse. the ruling power in the safavid period was composed of a triad of the safavid kings, the military commanders, and the religious scholars, each of which used mystical, military and religious discourses, respectively. therefore, they employed three different types of language appropriate to these three types of discourse to communicate with the people. sharing the goals such as maintaining power and continuing political domination over the people often led to coping with the intellectual and cultural conflicts between mysticism, religion, and military service. in the same way that they used the three languages ​​of mystic self-centrism, religious spiritualism, and military violence to dominate the society, they also utilized the potentials of all the three discourses to produce literary and historical works appropriated to their style of governance, which is evident in the prose language of the era. from a sociolinguistic point of view, language is a tool for exercising power, which links human sciences to social sciences and linguistic. accordingly, this research deals with the influence of power in ālam-ārā-ye safawi from the perspective of sociology of language, distinguishing the powers that have influenced the prose text of this book and determining the frequency and form of the power influence on its prose.