جلوه های انسان انگارانه عناصر موسیقی در شعر حافظ و کارکرد آن در بازتاب اندیشه های وی

حافظ شیرازی در همۀ ابعاد شاعری خود، به بهترین شکل، از موسیقی بهره گرفته است که یکی از جلوه‌های مهمّ آن، استفاده از عناصر و اصطلاحات موسیقی برای خلق زیبایی‌های کلامی و تصاویر خیالی و نیز بازتاب‌دادن اندیشه‌های گوناگون است. در میان آفرینش‌های ادبی به‌وجودآمده با این عناصر، انسان‌انگاری و پویایی آن‌ها از نمود ویژه‌ای برخوردار است. عناصر موسیقی، به‌ویژه سازها، در غزلیات حافظ، رفتارهای انسان‌گونۀ مختلفی از خود نشان می‌دهند که مهم‌ترین آن‌ها بروز عواطف انسانی و نیز بازگوکردن اندیشه‌های گوناگونی است که در واقع، دغدغه‌های اساسی شاعر هستند. در پژوهش حاضر تلاش شده است برجسته‌ترین جلوه‌های انسان‌انگاری عناصر موسیقی در شعر حافظ، با توجّه به ویژگی‌ها و ظرایف ساختاری و موسیقایی هریک واکاوی شده و کارکرد آن در بازتاب اندیشه‌های شاعر نمایان شود. علاوه بر این، سعی شده از منابع موسیقایی و آرای موسیقی‌دانان نزدیک به عصر شاعر، برای تحلیل بن‌پاره‌های موسیقایی، بهرۀ کافی گرفته شود.

personification of musical elements in hafiz’ poetry and its function in reflecting his thoughts

one of the important manifestations of music in hafiz’ poetry is the use of its elements and terms to create verbal beauties and imaginary as well as to reflect various ideas. among the literary creations made with these elements, personification and its dynamism are of prime significance. the musical elements in hafiz’ poetry are personified in a way to express human emotions and the thoughts which are in fact the main concerns of the poet.in the present study, an attempt has been made to investigate the most prominent personified manifestations of musical elements in hafiz’ poetry according to the structural and musical features and nuances of each and determine its function in reflecting the poet’s thoughts. in addition, we have tried to make sufficient use of musical sources close to the poet’s age to analyze musical elements.