وجوه پنهان معنا در لایه‌ آوایی هفت‌پیکر

زبان در فرایند ادبی شدن، از شکل متداول خود فاصله می‌گیرد و عناصر زبانی در کاربردی هنری، فراتر از نوع قراردادی در متن حضور می‌یابند. در آثار برجسته ادبی میان محتوا و نحوه کاربرد واحدهای زبانی در لایه‌های مختلف، پیوند خاصّی وجود دارد. هفت‌پیکر نیز از آثار کم‎نظیری است که نظامی در سرودن آن، در سطوح مختلف از ظرفیت‎های زبانی متنوّعی برای تقویت محتوا بهره می‌برد و نوعی تشخّص سبکی را در این اثر ایجاد می‌کند. اثر ادبی متشکّل از لایه‌های درهم‌تنیده است؛ از این رو تحلیل متن هفت‎پیکر با رویکرد سبک‎شناسی لایه‎ای شیوه‌‌ای مناسب برای کشف ظرفیت‌های زبانی و کارکرد هنری واحدهای زبانی است. در تحلیل لایه‌ای، نقش هر لایه در تولید و انتقال پیام مشخّص می‌شود. در میان لایه‌های زبانی، لایه آوایی به‌عنوان مقدّمه‌ای برای تحلیل زبان به شمار می‌رود؛ زیرا آوا نخستین نشانه محسوس زبان است. در کلام نظامی، مولّفه‌های قابل بررسی در موسیقی بیرونی، درونی، معنوی و کناری علاوه بر نقشی که در افزایش موسیقی دارند، در پیوند با معنا کارکردی هنری یافته‌اند؛ به گونه‌ای که کوچک‎ترین واحدهای زبانی نیز نقش قابل تامّلی در تولید و انتقال پیام اثر دارند. در موسیقی بیرونی، ظرفیت‌های وزنی سبب همخوانی موسیقی حاکم بر فضاهای مختلف متن با محتوا و القای معنا می‌شود. در موسیقی کناری، گزینش هدفمند قافیه و ردیف و آهنگ حاصل از آن‌ها سبب ایجاد دلالتمندی، تولید و انتقال مفهوم از سطح آوا به محتوا می‌گردد. شگردهای ادبی در موسیقی درونی مانند یک رمزگان ادراکی کاربرد می‌یابند که تعمّق بیشتر مخاطب را در پی دارد و از سویی، نوعی دلالتمندی فرامتنی ایجاد می‌کند. پیوند موسیقی معنوی با محتوا و ایجاد معانی حاشیه‎ای، از شیوه‌های نوبنیانی است که نوعی تشخّص سبکی به کلام نظامی بخشیده است.

Hidden aspects of meaning in the phonetic layer of HaftPeykar

In the process of achieving literariness, language moves away from its usual form, and linguistic elements in the text go beyond conventional types for an artistic usage. In outstanding literary works, there is a special link between the content and the way linguistic units are used in different layers. Haft Peykar is also one of the unique works, in which Nezami used various linguistic capacities at various levels to strengthen the content and create a kind of stylistic distinction in this masterpiece. A literary work consists of intertwined layers. Therefore, analyzing the text of Haft Peykar with a layered stylistic approach is a proper way to discover the linguistic capacities and artistic function of language units. Accordingly, the role of each layer in the production and transmission of the message is specified in the analysis of that layer. Among the linguistic layers, the phonetic layer is considered as an introduction to language analysis since sound is the first tangible sign of language. In addition to their role in increasing musicality, the components that can be studied for their external, internal, spiritual, and lateral music have found an artistic function concerning the meaning in the Nezami’ words so that even the smallest linguistic units play a significant role in producing and transmitting the message of the work. The rhythmic capacities in the external music cause the music that governs the different spaces of the text to be consistent with the content and the induction of meaning. In lateral music, the purposeful selection of rhyme scheme Rhyme scheme and the resulting melody facilitate signification, production and transfer of meaning from the sound level to the content. Literary techniques are used in the inner music similar to perceptual coding, which leads to readers’ further contemplation and also creates a kind of hypertext signification. The connection of spiritual music with content and the creation of marginal meanings is a novel method that has bestowed a kind of stylistic distinction to Nezami’s words.