بوطیقای روایت در منظومه‌های رمزی حسن و دل و جمال و جلال بر اساس الگوی ولادیمیر پراپ

یکی از شیوه‌های تحلیل ساختاری داستان، روش ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ است که برپایۀ کنش شخصیت‌ها بنا شده ‌است. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی - تحلیلی نوشته شده، مطابق نظریۀ ریخت‌شناسی پراپ، به تحلیل و مقایسۀ ساختار روایی منظومه‌های عاشقانۀ حسن و دل اثر مولانا محمّد بن یحیی سیبک نیشابوری و جمال و جلال اثر محمّد نزل‌آبادی که هر دو زیر ساختی رمزی و عرفانی دارند، پرداخته شده است تا میزان کارایی و مطابقت ساختاری آن‌ها با الگوی پراپ مورد ارزیابی و سنجش قرار گیرد. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر این است که منظومه‌های مورد مطالعه از لحاظ ساختار، کارکرد، شخصیت و صفات اشخاص، مشابه و نزدیک به هم هستند و با نظریۀ پراپ تا حدّ زیادی مطابقت دارند؛ با این تفاوت که در حرکت‌های دو داستان، با عدم توالی و حذف و اضافه برخی از خویشکاری‌ها روبه‌رو هستیم. از میان شخصیت‌های هفت‌گانۀ پراپ، برخی از شخصیت‌های دو منظومه به‌دلیل شباهت کارکرد و به اقتضای داستان، حذف یا با هم ادغام شده‌اند.

A Proppian reading of the poetics of narration in mysterious poems of Hosn and Del and Jamal and Jalal

One of the approaches to structural analysis of narration is Vladimir Propp’s morphology which focuses on characters actions. This descriptive and analytical research draws on Propp’s morphology to analyze and compare  the narrative structure of verse romances Hosn and Del, by Molana Mohammad Ibn Yahya Sibak Neishabouri, with Jamal and Jalal byMohammad Nazl Abadi.’. Both these works, which have a mysterious and mystical substructure, are dealt with in this study to examine and evaluate their rate of efficiency and structural compatibility to Propp’s model. The results of this comparative study indicate that these verse romances are similar in terms of structure, functions, and characters, and to a great extent compatible with Propp’s theory. The difference is that actions are   nonconsecutive and there are omissions and additions of some functions in both narrations. Also, among Propp’s seven character types, some of characters are merged or removed due to similarities in their functions, depending on the storyline.