بررسی تشبیه در شعر نظامی گنجوی (با تکیه بر خسرو و شیرین)

بررسی صور خیال شاعرانه، از راه‌های شناخت شباهت‌ها و تفاوت‌های آثار ادبی است که سبک و ارزش هنری اثر را روشن می‌سازد و میزان قدرت نوآوری و بهره‌گیری شاعر را از میراث گذشتگان مشخّص می‌کند. همچنین جذّابیت آثار هنری، ناشی از چگونگی ساختار آن‌هاست و این ساختار است که وجه تمایز و برتری آن‌ها را نسبت به دیگر آثار ادبی نشان می‌دهد. دستگاه بلاغی مهم‌ترین دستگاه زبان ادبی است که روند آفرینش ادبی در آن برجسته‌تر از سایر دستگاه‌های زبان است. تشبیه اساسی‌ترین رکن این دستگاه است که اجزای دیگر، مانند استعاره، تشخیص، مجاز و کنایه از آن ناشی می‌شوند. با بررسی ساختار تشبیه به‌صورت دقیق می‌توان تحوّلات سبکی دستگاه بلاغی را نیز نشان داد. در این تحقیق، انواع تشبیهات «خسرو و شیرین» از وجوه مختلف بلاغی، وجه شبه، ادات، حسّی و عقلی بودن، مفرد و مرکّب بودن، ساختار ظاهری و شکلی و بسامد به‌کارگیری تشبیه بررسی و دسته‌بندی شده و سپس تحلیلی علمی و آماری از آن ارائه گردیده است. این پژوهش کاملاً جنبة علمی دارد؛ یعنی تمام تشبیهات خسرو و شیرین مورد بررسی قرار گرفته است. در داستان خسرو و شیرین که 5300 بیت دارد، 1005 تشبیه دیده می‌شود؛ یعنی 19 درصد از کلّ ابیات. توجّه به این آمار، قدرت تصویرگری نظامی و هنر وی را آشکار می‌سازد.

Analysis of Simile in Nizami Ganjavi`s Poems(Focus on Khosrow and Shirin)

Examining imagery is a way of recognizing the similarities and differences of literary works and clarifies the style and artistic value of the work and determines the extent of the poet’s power of innovation and use of the heritage of the past. Also, the attractiveness of works of art is due to the way they are structured, and this structure shows their distinction and superiority over other literary works. Rhetorical figures are the most important literary language figures in which the process of literary creation is more prominent than other language figures.Simile, is the most fundamental pillars of rhetorical figures such as metaphor, metonymy and characterization are caused by it. In this study, imagery in Xosrow and Ŝirin, from various aspects such as the Modal analogy, sensory and intellectual, singular and complexity, morphology, frequent use of metaphor and simile common are evaluated, classificated, and compared, and after adjustment for a variety of similes, a scientific and statistical analysis is presented. The main focus of this study was to compare the types of similes, in terms of the aforementioned characteristics, to determine the rate of innovation and imitation of Nizami.The story of Xosrow and Ŝirin, is 5300 bits, which in 1005 bits (19 percent), the simile is used. The highlights of this research, is a new and innovative imageries in the Nizami’s similes which shows initiative and creativity in bringing new meanings and themes.