دلالت‌شناسی و کاربست اصطلاحات صرفی-نحوی و بلاغی-ادبی در ادبیات کردی با تکیه بر شعر نالی

این جستار با شیوۀ توصیفی - تحلیلی بر آن است که کاربست اصطلاحات زبانی ادبی یا به بیان دقیق‌تر، اصطلاحات صرفی، نحوی، ادبی و بلاغی را در ادبیات کلاسیک کردی بررسی کند. بدین منظور، جامعۀ آماری پژوهش را بر شعر نالی، از شاعران نامدار ادبیات کلاسیک کردی منحصر کردیم. ملاخدر احمد شاویس میکایلی (1877-1800)، متخلص به نالی، با تسلطّی که بر علوم ادبی و عربی داشته، در موارد بسیاری، این اصطلاحات را در شعر خویش، هنرمندانه به خدمت گرفته است. برآیند پژوهش نشان می‌دهد این شاعر عمدتاً برای مقاصد خاصّی از این تکنیک بهره برده است. غالباً شاعر در کاربرد این‌گونه اصطلاحات، یک ساحت معنایی زیرین را مدّنظر داشته است که اغلب تعبیر از آن به‌صورت آشکارا در ادبیات رسمی معمول نیست؛ بنابراین با این تکنیک، شعر او دو و گاهی سه سطح معنایی پیدا کرده است. همچنین کاربرد این اصطلاحات در بستر تصویر فنّی و بلاغی، منجر به آفرینش صور بیانی متعدّدی از جمله تشبیه، مجاز، استعاره، کنایه، ایهام و پارادوکس شده است.

Semantics and the use of morphological-syntactic and rhetorical-literary termsin classical Kurdish literature: the case of Nali’s poetry

The present study aims to examine the application of linguisticliterary terms, or more precisely, morphological, syntactic, literary, and rhetorical terms in classical Kurdish literature, using descriptiveanalytical method. For this purpose, the statistical population of the research on the poetry of Nali, a famous poet of classical Kurdish literature, was narrowed down to his dīwān. Benefiting from his mastery of literary and Arabic sciences, Mullah Khedr Ahmad Shahvies Mikaeli known as Nali (18001877) artistically used these terms in his poetry in many cases. The result of the research shows that the poet intentionally benefited from this technique for certain purposes. In other words, in the present study, based on the analysis of monostich, stanzas, and verses written by Nali, it is argued that the application of such terms is mainly aimed at an underlying semantic structure that is not usually interpreted explicitly in official literature. His poetry, therefore, reveals two and sometimes three levels of meaning based on this technique. In addition, the application of these terms in the context of technical and rhetorical images has led to creation of several tropes including simile, synecdoche, metaphor, irony, ambiguity, and paradox.