ﺑﺮرﺳﯽ اﻏﺮاض ﺑﻼﻏﯽ ﺧﺒﺮ و اﻧﺸﺎی طلبی در دوبیتی‌های فایز دشتی

فایز دشتی (1250-1330ق) از شاعران ترانه‌سرای جنوب و از نمایندگان اشعار فولکلوریک و ادبیات عوام و بومی این منطقه است که در ترانه‌های خود به اندیشه‌های تعلیمی توجّه ویژه دارد. او را با احساس‌ترین شاعر عوام و مردمی خوانده‌اند. با نگاهی کلّی به دوبیتی‌های فایز می‌توان حضور عاطفه و احساس لطیف و ذوق شاعرانۀ او را همراه با عناصر گوناگون بومی دریافت. او در سروده‌ها‌ و عاشقانه‌های غنایی‌ خود به مسائل اخلاقی و تعلیمی اشاره کرده و به شیوۀ موثّر از ابزارهای بلاغی، مخصوصاً علم معانی بهره برده است. فایز با استفاده از علم معانی و ابزارهای مناسب آن مانند جمله‌های پرسشی، خبری و امری، به شیوه‌ای موثّر در انتقال مفاهیم اخلاقی و تعلیم آن‌ها به مخاطب خود موفّق بوده‌ و در عین ‌حال از این طریق، حضور مخاطب را در لابه‌لای متن برجسته‌تر نشان داده ‌است. نگارندگان در این پژوهش به شیوۀ توصیفی تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی این دسته از جملات و معانی ثانویة آن‌ها پرداخته و نکات برجستۀ سه مبحث از علم معانی، یعنی جملات پرسشی، امری و خبری و نقش و تاثیر آن‌ها در انتقال موثّر مضامین تعلیمی شاعر در سرودۀ غنایی و عاشقانه را شرح و تبیین کرده‌اند.

Investigating the rhetorical intentions of declaratives and illocutionary force in Fayez Dashti’s couplets

Faez Dashti (18341911) is one of the southern lyricists and representatives of folk poetry and popular and indigenous literature of this region, who pays special attention to didacticism. He has been called the most emotional poet of the common people and folk culture. With an overview of Fayez’s couplets, one can understand the presence of his emotion and delicate feeling and poetic taste along with various local elements. In his romantic and lyrical poems, he has referred to moral and educational issues and has effectively used rhetorical tools, especially semantics. He has been successful in conveying moral concepts and teaching them to its audience, using semantics and its appropriate tools such as interrogative, declarative, and imperative sentences in an effective way, hence simultaneously highlighting the presence of the audience in the text. In this research, the authors have studied this category of sentences and their secondary meanings in a libraryoriented descriptiveanalytical manner. And, the highlights of the three topics of semantics, namely interrogative, imperative, and declarative as well as their function and effect in conveying the poet’s didactic themes effectively in his romantic and lyrical and poems have been discussed and explained.