معناشناسی واژه «زعم» در قرآن با تکیه بر نظریه ایزوتسو

برخی از واژگان قرآنی، مانند شک، زعم، ظن، مریه، ریب و... علی‌رغم قرابت معنایی، دارای ابعاد متفاوتی هستند و گاهی اوقات مترجمان را در ترجمه با خطا مواجه می‌کنند. یکی از روش‌های مناسب برای رسیدن به معنای دقیق کلمات قرآن، استفاده از روش معناشناسی است. شناخت معنای درست واژه‌هامنجر به ارائه ترجمه‌ای مناسب می‌شود. یکی از روش‌های ایزوتسو در معناشناسی، بررسی میدان معنایی است. این مقاله با استفاده از روش توصیفیتحلیلی، برمبنای نظریه ایزوتسو تلاش دارد میدان معنایی واژه «زعم» را واکاوی کند. ابتداپژوهشگران برای بررسی تطوّر معنایی طبق نظریه ایزوتسو، سراغ اشعار جاهلی رفته‌اند. سپس با تعیین واژه‌های کانونی، کلیدی و فرعی، روابط معنایی این میدان را مشخّص کرده و توزیع تکرار واژه «زعم» و مشتقّات آن را در سوره‌های مکّی و مدنی مورد بررسی قرار داده‌اند. پس از انجام پژوهش مشخّص شد بعد از نزول قرآن، بُعد بطلان در آحاد معنایی واژه زعم پررنگ‌تر شده، معنای صحیح آن، گمانِ باطل است و ذکر واژه «باطل»، تاثیر زیادی در ترجمه دارد. این بُعد معنایی با توجّه به تکرار بیشتر مشتقّات «زعم» در سور مکّی به‌دلیل گره‌ خوردن محتوا با ‌اصول دین، در مقایسه با سور مدنی که محتوای آن‌ها غالباً احکام، امور اجتماعی و... است، قابل توجیه می‌باشد.

The semantics of the word Za’m (assumption) in the Qur’an based on Izutsu’s theory

Some Quranic words such as doubt, assumption, guess, incertitude, misgiving, etc., despite semantic similarities, have different connotative dimensions and sometimes translators make errors in the act of translation. One of the appropriate ways to reach the exact meaning of the words of the Qur’an is to use the method of semantics, through which understanding the true meaning of words leads to a proper translation. One of Toshihiko Izutsu’s methods in semantics is to study the semantic field. Using a descriptiveanalytical method, based on Izutsu’s theory, this article tries to explore the semantic field of the word assumption. First, the poetry of Jahiliyyah (Age of ignorance) has been examined based on the semantic evolution of Izutsu’s theory. Then, by determining the focal, key and subwords, the semantic relations of this field and the distribution of the repetition of the word Za’m and its derivatives in the Meccan and Medinan Surahs have been examined. The findings of this study show that after the revelation of the Qur’an, the connotative dimension of invalidity and falsehood in the semantic units of the word Za’m has become more prominent; its correct meaning equals false assumption, and mentioning the word false has a great effect on the translated text. This semantic dimension can be justified by considering the repetition of most derivatives of Za’m in Meccan Surahs Makki due to the connection of the content with the principles of religion, in comparison with Medinan Surahs, the content of which often relates to rulings, social affairs, etc.